عباس سروش - استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر دانشکده مهندسی عمران
رضا بری - کارشناس ارشد مهندسی مشاور ساخل

نیاز روز افزون به احداث بزرگراهها در شهر تهران برای حمل و نقل سریع و آسان احساس می شود. به این منظور پروژه بزرگ تونلهای دو گانه رسالت در حال انجام است. این تونلها در دو مسیر رفت و برگشت(باندهای شمالی و جنوبی)جمعا به طول 1900 متر(950متر در هرجهت) و با فاصله ثابت 4/3متر بین آن دو طراحی شده و در ادامه بزرگراه رسالت از میدان آفریقا تا شرق بزرگراه کردستان حفر خواهند شد.ارتفاع ناخالص تونلها حدود 10 متر و بقطر خارجی آنها 15/7 متر می باشد این تونلها با استفاده از روش NATM و به صورت مرحله ای در زمینی آبرفتی و در اعماق 2 تا 35 متری از سطح زمین اجرا می گردد. با توجه به نخستین تجربه داخلی در حفر این نوع تونلها و استانداردهای موجود در اجرای تونلهای شهری، نیاز به بررسی تاثیرات ممکن حفر تونلها و نیز پیشبینی های لازم جهت کنترل حفاری و عدم اسیب به تاسیسات سطحی با ارائه مدلهای کامپیوتری به صورت دو و سه بعدی احساس می شود. در این مقاله کلیه مراحل حفر و احداث دو تونل شمالی و جنوبی در چندین مرحله متوالی با استفاده از نرم افزارهای موجود و نیز نقشه اجرایی مدلسازی دو و سه بعدی شده و نتایج جابجایی و تنش حاصل از حفر بدست آمده است که می تواند همراه با نتایج ابزاربندی به حفر ایمن و سریع این تونلها منتج شود.