ابراهیم پناهپور - عضو هیات علمی و دانشجوی دوره دکترای خاکشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز
مجید افیونی - استاد گروه خاکشناسی ، دانشگاه صنعتی اصفهان
مهدی همایی - دانشیار گروه خاکشناسی ، دانشگاه تربیت مدرس تهران
مهران هودجی - استادیار گروه خاکشناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان اصفهان

از جمله عوامل اصلی افزایش غلظت فلزات سنگین در خاک ، مصرف روزافزون مواد حاصلخیز کننده ، اصلاح کننده ، آفت کش ها ، فاضلابهای شهری و پسابهای صنعتی می باشد. با توجه به افزایش مصرف فاضلابها چنانچه کاربرد این مواد با رعایت استانداردها و ملاحظات مربوطه نباشد ، جذف فلزات سنگین موجود در آنها توسط گیاه ورودشان به زنجیره غذایی حیوان و انسان و نیز حرکتشان به سمت آبهای زیرزمینی ، پیامدهای سوئی به دنبال خواهد داشت. هدف از انجام این پژوهش برآورد توازن جرمی سه فلز کادمیم ، کروم و کبالت در یک خاک آهکی بود. بدین منظور ، کرتهای به ابعاد 4×4 متر انتخاب و در سه تکرار و به طور تصادفی به مقدار 50 تن در هکتار از تیمارهای لجن فاضلاب غنی شده با فلزات سنگین و فرم معدنی (کلرید ) این فلزات استفاده گردید. فرم قابل استخراج با HNO3 برای این فلزات تا عمق 100 سانتی متری خاک در لایه هایی به ضخامت 20 سانتی متر ، اندازه گیرذی و معادله توازن جرم در این خاک برآورد گردید. نتایج مربوط به توازن جرمی ، حرکت Cr, Co و Cd را به سمت لایه های زیرین خاک به ترتیب برابر 45/85، 38/23 و 14/42 درصد از مقدار افزوده شده به خاک نشان داد. بنابراین با توجه به عدم دستیابی به توازن جرمی صد درصدی بین مقادیر اضافه شده این فلزات به خاک ، مقدار فلزات موجود در خاک و همچنین میزان جذب شده توسط گیاه ، این مقدار فلزات از طریق درز و شکافهای حاصل از انبساط و انقباض خاک به عمقهای پایین تر انتقال یافته است.

فلز سنگین ، زنجیره غذایی ، توازن جرمی ، جریان ترجیحی ، لجن فاضلاب