نجمه ملک پور - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه زنجان
مهدی مقیمی - استادیار گروه معماری دانشگاه زنجان

یکی از عوامل توسعه، نشانه های توسعه و پیامدهای توسعه جریان شهرنشینی است، یعنی جریانی که طی آن نسبتهای بیشتری از جمعیت از نقاط روستایی جدا شده و به نقاط شهری روی می آورد. اگر چه این جریان در کشورهای صنعتی کم و بیش متوقف شده است، اما در کشورهای جهان سوم با شدت زیادی ادامه دارد. در شهرنشینی شتابان کنونی ایران، پدیده ای موجود و در حال گسترش تحت عنوان حاشیه نشینی وجود دارد. یکی از علل بروز این پدیده، توزیع غیرعادلانه منابع قدرت و ثروت در پهنه ملی بین شهر و روستا و در سطح شهر می باشد. عاملی که باعث تشدید مهاجرت از روستا به شهر و نیز ایجاد تبعیض و دامن زدن به فقر شهری بوده و خود نتیجه ی توسعه ای ناپایدار و نامتوازن است. این نوشتار ابتدا به بررسی حاشیه نشینی و علل ظهور آن به صورت کلی پرداخته و سپس به مطالعه منطقه اکرم آباد در شهر یزد به عنوان ن مونه ای از حاشیه نشینی در شهرهای اصلی و مرکز استان در کشورمان می پردازد. آنچه که در این پژوهش از اهمیت بیشتری برخوردار است، بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی (مدییتی) مؤثر بر شکل گیری ا ولیه و پس از آن کالبد منطقه مورد نظر، عوامل مؤثر بر رشد این منطقه همچون مهاجرت و در نهایت بررسی علل محرومیت این منطقه می باشد. علاوه بر آن تهدیدات و خطرات و امکانات و توان های منطقه و نحوه برخورد کنونی با این امکانات و یا تهدیدات نیز مورد مطالعه قرار گرفته است.

توسعه، شهرنشینی، حاشیه نشینی، محرومیت، مهاجرت، یزد