مجید ساریخانی - استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه شهرکرد

شهر ملایر بافت سنتی و تاریخی خود را در کنار بافت جدید حفظ کرده و دارای آثار معماری فراوانی با قدمت تاریخی است که پیشینه ی آنها به دوره ی قاجار می رسد. این پژوهش تلاش دارد به مصادیق معماری پایدار در آثار معماری شهر ملایر با تأکید بر معماری یخچال سنتی میرفتاح بپردازد. سوال پژوهش این است که عناصر معماری شکل دهنده معماری یخچال میرفتاح در ارتباط با مصادیق معماری پایدار چگونه قابل تبیین است؟ و فرضیه تحقیق مبتنی بر آن است معماری یخچال سنتی ملایر نمونه ی بارزی از عناصر معماری پایدار و در ارتباط با عناصر زیست محیطی منطقه شکل گرفته است. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی همراه با بررسی میدانی بوده است. ملایر از نظر باستان شناسی دارای قدمت دیرینه ای است و واژه ملایر در ارتباط با داده های باستانشناختی بیانگر آن است که در دوره ماد از جایگاه والایی در تاریخ ایران بهره مند بوده است. بررسی داده های معماری ملایر در دوره قاجار بیانگر تنوع آن است و مصادیق معماری پایدار را می توان در معماری باغ سیف الدوله، خانه های قدیمی و یخچال سنتی و ... ملاحظه کرد. از نکات شاخص قابل استنباط از پژوهش نقش زیست محیط در شکل گیری م عماری یخچال سنتی ملایر می باشد و مصداق های آن نظیر گنبد، مصالح بومیف استفاده از رنگهای روشن در سطح بناف عمق بنا و احداث سازه در زیر سطح زمین و ورودی های بنا است.

معماری پایدار، یخچال سنتی، میرفتاح، ملایر