حدیث پرهیزکاری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ایلام، گروه معماری
ابراهیم مرادی - عضو هیئت علمی گروه باستان شناسی، استادیار باستان شناسی (دوران اسلامی)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام
نازنین نصراللهی - عضو هیئت علمی گروه معماری، استادیار معماری (بهینه سازی مصرف انرژی)، دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه ایلام

یکی از بارزترین وجوه هویتی جامعه ی اسلامی و توسعه شهری پایدار، مسجد بوده که هم از جنبه هویت ظاهری و هم از بعد هویت معنوی ایفای نقشی بنیادین را عهده دار است. مسجد با ارتباطی خاص با کالبد و اجزای هر به عنوان عامل بارز هویتی و نقطه عطف مرکزی شهرسازی اسلامی- ایرانی مطرح شده و انتخاب عملکرد فضاهای همجوار آن نیز در یک سلسله مراتب منطقی هویتی انجام می گیرد. مساجد از اصلی ترین عوامل هویت دهنده معنوی و ذهنی و کالبدی مجتمعه های زیستی مسلمانان می باشد. این هویت بخشی نه تنها در شکل و سیما، بلکه از نظر ویژگی های دیگری چون عملکردی بودن و مرکزیت و مکان استقرار نیز به ظهور و بروز می رسد. در سلسله مراتب تقسیمات کالبدی شهر، مسجد به عنوان یک مرکز مذهبی مهم و اساسی نقش محوری را بر عهده داشته و مجموعه شهر را تحت پوشش قرار می دهد. مسجد ضمن هویت بخشیدن به شهر ایرانی- اسلامی، با ایجاد توسعه شهری پایدار، تعریف شهر را کامل می سازد. به تبع نماز که هویت مسلمانی و به تعبیری پرچم اسلام است، مکان نماز یعنی مسجد نیز هویت شهر اسلامی است.

مسجد، شهراسلامی، هویت، هویت بخشی، شهرسازی ایرانی اسلامی