سعید صمدی - دکترای مهندسی برق، معاونت فناوری پارک علم و فناوری خراسان
مهدی طاهرزاده - کارشناس ارشد معماری، عضو هیئت مدیره شرکت مهندسین مشاور معماری و شهرسازی آسه

پارک های فناوری به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی و حلقه ای از زنجیره توسعه اقتصادی مبتنی بر فناوری در دهه 1960 شکل گرفتند. با توجه به رویکرد سیاست گذاران به توسعه همه جانبه (زیربنایی و ساختاری) تحت راهبری فناوری که از دهه 1980 شروع شد، توسعه و ایجاد پارک های فناوری نیز به عنوان بخشی از این رویکرد رواج یافت و مورد استقبال دولتمردان ، اندیشمندان و صاحب نظران کلیه کشورها اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه قرار گرفت. به نحوی که در حال حاضر بیش از هزار پارک فناوری در عرصه بین المللی شکل گرفته و توسعه یافته اند. در ایران نیز توجه به راهبرد و سیاست ایجاد پارک ها که از دو دهه گذشته مورد توجه واقع شده سبب شد تا پارک های متعددی در سطوح ملی و منطقه ای شکل بگیرد. اما به دلایل گوناگونی از جمله عدم حمایت های مالی و اعتباری مناسب، مبهم و نامشخص بودن سیاست گذاری ها، اهداف و راهبردهای ایجاد و مهمتر از آنها فقدان ضوابط ، معیارها و شاخص های نظام مند در زمینه مکان یابی، طراحی و... احداث برخی از این پارک ها با موفقیت چندانی روبرو نبوده است. در این مقاله که بر اساس روش توصیفی-تحلیلی و دیدگاهی تعمق نگر در خصوص تجارب کشورهای توسعه یافته ای چون آمریکا و استرالیا و همچنین کشورهای در حال توسعه ای چون سنگاپور تنظیم شده سعی شده است تا با بررسی تحلیلی طرح جامع پارک های ذکر شده و ساختار کالبدی-فضایی کنونی پارک های علم و فناوری کشر بتوان به تعیین و تبیین معیارها و ضوابط طراحی و معماری این پارک ها دست یافت. امید است نتایج حاصل از این مطالعه بتواند به تدوین آیین نامه ضوابط و مقررات طراحی و معماری احداث پارک های علم و فناوری کمک کرده و با خلق افقی روشن در این زمینه ضمن ارتقای بهره وری و کارایی این پارک ها، زمینه و بستر لازم برای رسیدن به اهداف آنها را فراهم آورده و مسئولان و برنامه ریزان را برای تحقق راهبردها و سیاست های مورد نظر یاری دهد.

پارک های علم و فناوری، شاخص ها، ضوابط طراحی، مبانی معماری، تجارب جهانی