سید کامران باقری - دانشجوی دکترای مدیریت نوآوری عضو هیئت علمی پژوهشگاه صنعت نفت . مسئول مکاتبات
مریم کبریایی - کارشناس پژوهشگاه صنعت نفت
حمید عزیزی مرادپوری - مشاور مالکیت فکری وزارت دادگستری

نظام ثبت اختراع در سطح ملی دارای کارکردها و اهداف گوناگونی است که تشویق افشای اطلاعات اختراعات ثبت شده برای عموم مردم جامعه از جمله آنهاست. در تمامی کشورهای پیشرو در زمینه علم و فناوری، اطلاعات اختراعات با فاصله زمانی مشخصی از زمان درخواست ثبت ، فارغ از اینکه با ثبت آن موافقت شود یا خیر، در اختیار عموم مردم قرار می گیرد. بنابراین باید پرسید که چرا دسترسی عمومی به اطلاعات نهفته در دل اختراعات ثبت شده در سطح ملی امری مطلوب است؟ جامعه چگونه از این اطلاعات بهره مند می شود؟ در این مقاله چرایی لزوم افشای اختراعات ثبت شده به عنوان یکی از کارکردهای اصلی نظام ثبت اختراع مورد کاوش قرار می گیرد. در ادامه چگونگی افشای اختراعات در ایران بر اساس قانون و همچنین در عمل بررسی و تحلیل می شود. این مقاله با ارائه نتایج یک پژوهش انجام شده در این زمینه نشان می دهد که اگرچه در طراحی نظام ثبت اختراعات ایران و تدوین قانون مربوطه، تشویق افشای اطلاعات اختراع مورد توجه بوده است اما این کارکرد مهم در ایران در مقایسه با آنچه که بر پایه استانداردها و معاهدات پذیرفته شده بین المللی انجام می شود تفاوت های چشمگیری دارد. این پژوهش بیان می دارد که در صورت بهبود ندادن کارکرد افشای اختراعات در ایران، پایه های نظام ثبت اختراع ملی همچنان متزلزل می ماند و این نظام جایگاه شایسته خود را در راه پیشرفت علم و فناوری کشور پیدا نمی کنند.

اطلاعات اختراع، کارکرد افشا، نظام ثبت اختراع