بهزاد قره یاضی - دانشیار پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی

محصولات تراریخته از سال 1995 که برای اولین بار در چین به عرصه تولید انبوه و مصرف تجاری رسیدند با استقبال گسترده کشاورزان و مصرف کنندگان مواجه بوده و با وجود ادعاهای مخالفین داخلی و خارجی تا امروز بیش از 50 برابر به سطح زیر کشت آنها افزوده شده و در مساحتی بیش از 90 میلیون هکتار کشت می شوند. گیاهان تراریخته در طی قریب به ربع قرن گذشته تکامل زیادی داشته و از گیاهان ساده ای که تنها ژنهای گزارشگر یا ژنهای نشانگر قابل انتخاب را در خود تظاهر می دادند به گیاهانی که چندین صفت مطلوب را در خود تظاهر می دهند و گیاهانی که می توانند برای تولید واکسن، آنتی بادی و سایر داروهای مورد نیاز پزشکی انسانی مورد استفاده قرار گیرند تکامل یافته اند.در این مقاله سیر تحولات تولید گیاهان تراریخته و نسل های مختلف این قبیل گیاهان مورد مرور و بررسی قرار گرفته و با توجه به پیشرفت های حاصله در زمینه زراعت مولکولی تاکید ویژه ای بر رویکرد جدید پژوهشگران و شرکت های بزرگ و چند ملیتی داروسازی جهان به سمت داروهای تولید شده در گیاهان (Plant Made Pharmaceuticals) یا PMP به عمل آمده است.این داروها انواعی از پروتئین های دارویی هستند که از طریق انتقال پایدار یا گذرای دی .ان.ای نو ترکیب در سلول های گیاهی یا در درون اندام های گیاهی (تمام گیاه، برگ، میوه و یا بذر ) تولید می شوند.مثال هایی از آخرین پیشرفت ها و آزمایشات بالینی و مجوزهای صادره برای تولید این محصولات در سطح جهان آورده شده و مشکلات فراروی توسعه این فناوری عظیم در کشورمان به اشاره و به طور مختصر بیان شدهاست.