محمدتقی درزی - دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه تربیت مدرس
امیر قلاوند - دانشیار دانشگاه تربیت مدرس،
فرهاد رجالی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب،
فاطمه سفیدکن - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

اثر کودهای زیستی بر عملکرد دانه و میزان ماده مؤثره گیاه داروئی رازیانه (FOENICULUM VULGARE MILL) به صورت آزمایش فاکتوریل سه عامله با استفاده از عوامل تلقیح مایکوریزای Glomus intraradices (تلقیح و عدم تلقیح )، کود فسفات زیستی ( 0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) وورمی کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) همراه با یک تیمار شاهد کود شیمیایی (K =90 و P =60 و N =90 کیلوگرم در هکتار) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با نوزده تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات هومند دماوند وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در سال ١٣٨٤ مورد مطالعه قرار گرفت . مقایسه میانگینها توسط آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد . نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین عملکرد انجام شد . نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (1047kg/ha) ، میزان اسانس در دانه (3/95%) و عملکرد اسانس (42/17kg/ha) در تلقیح با مایکوریزا حاصل شد . کود فسفات زیستی دارای تاثیر معنی داری بر روی عملکرد دانه نبود ولی اثر معنی داری بر روی میزان اسانس در دانه و عملکرد اسانس داشت به طور ی که بیشترین میزان اسانس در دانه (3/94%) و عملکرد اسانس (40/77kg/ha) در سطح سوم آن بدست آمد. همچنین بیشترین عملکرد دانه (1253kg/ha) ، میزان اسانس در دانه (4/10%) و عملکرد اسانس (51/49kg/ha) در سطح سوم ورمی کمپوست حاصل گردید . در این تحقیق، تنها اثر متقابل سه فا کتور و آن هم بر روی میزان اسانس در دانهمعنیدار گردید به نحو ی که تیمار شامل تلقیح با مایکوریز ا، سطح سوم کود فسفات زیستی و سطح سوم ورمی کمپوست دارای بیشترین میزان اسانس (4/50%) بود. مقایسه شاهد با تیمار های کودهای زیستی ، نیز معنیدار گردید به طوری که از نظ ر عملکرد دانه ، تیمار کود زیستی حاوی تلقیح با مایکوریز ا، سطح دوم کود فسفات زیستی و سطح سوم ورمی کمپوست (1292kg/ha) برتری محسوسی نسبت به تیمار شاهد (994/50kg/ha) داشت. همچنین از نظر میزان اسانس در دانه و عملکرد اسانس، تیمار کود زیستی شامل تلقیح با مایکوریز ا، سطح سوم کود فسفات زیستی و سطح سوم ورمی کمپوست (4/50%، 57/63kg/ha) در مقایسه با شاهد (3/48%، 34/60kg/ha) برتر بود . طبق نتایج حاصله در بین سطوح مختلف تلقیح مایکوریزایی ، کود فسفات زیستی و ورمی کمپوست به کار رفته در این تحقیق ، تیمار شامل تلقیح با مایکوریز ا، کاربرد ٦٠ کیلوگرم کود فسفات زیستی و مصرف ١٠ تن ورمی کمپوست ، بهترین نتیجه را داشته است.

رازیانه، کودهای زیستی ، مایکوریزا، کود فسفات زیستی ، ورمی کمپوست، عملکرد دانه، ماده مؤثره و اسانس