یوسف نیک نژاد - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت الله آملی(آمل)
رضا ضرغامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین
مرتضی نصیری - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران (آمل)
همت اله پیردشتی - عضو هیات علمی دانشگاه مازندران

به منظور بررسی نقش برگ پرچم در عملکرد دانه ژنوتیپ ها ی مختلف برنج آزمایشی در سال ١٣٨٢ در محل مؤسسه تحقیقات برنج کشور‐ معاونت مازندران با استفاده از آزمایش فا کتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجراء شد . فا کتوررهای مورد مطالعه شامل محدودیت منبع و مخزن در ٤ سطح (قطع تمام برگ ها بجز برگ پرچم , قطع برگ پرچم , قطع یک سوم انتهای خوشه و شاهد) و فا کتور رقم در ٤ سطح (شامل طارم , ندا, شفق و فجر ) بود. برای تعیین نقش برگ پرچم ، تمام برگ ها بجز برگ پرچم در ١٠ ردیف بعد از حذف حاشیه در ٥٠ % گلدهی قطع گردید . سایر تیمارها نیز به همین صورت در ٥٠ % گلدهی اعمال شدند. بعد از رسیدگی محصول ٥ متر مربع از وسط هر کرت که تیمارها اعمال شده بودند برداشت و از داخل این نمونه ١٠ بوته بطور تصادفی انتخاب و طول خوشه ، تعداد دانه پوک، تعداد دانه پر، وزن هزار دانه اندازه گیری و با شاهد مقایسه گردید. نتایج حاصله نشان داد که با قطع برگ پرچم عملکرد در همه ارقام کاهش یافته ولی ارقام عکس العمل های متفاوتی نسبت به قطع برگ پرچم نشان دادند به طوری که بیشترین تاثیر برگ پرچم بر عملکرد در رقم ندا و کمترین مقد ار در رقم طارم مشاهده شد . در بررسی نقش برگ پرچم بر عمل کرد رقم طارم مشاهده شد که به دلیل داشتن مخزن کوچک (تعداد دانه کم) و بیوماس زیاد بعد از مرحله گلدهی تحتالشعاع محدودیت مخزن قرار گرفت و نقش مهمی در پر شدن دانه ودر نهایت عمل کرد این رقم ند اشت. مقایسات میا نگین برای تعداد دانه پو ک و دانه پر نیز نشان می دهد که با قطع برگ پرچم تعداد دانه کاهش و تعداد دانه پو ک در خوشه افزایش یافته که به خوبی نشاندهنده نقش برگ پرچم در انتقال ماده خشک به سمت خوشه برنج می باشد. ضریب همبستگی بین سهم برگ پرچم و عملکرد دانه نشان می دهد که بین برگ پرچم و عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد.

برنج، برگ پرچم، عملکرد، گلدهی