کاظم طالشی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد
نوشین اصولی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد
مرتضی نصیری - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات برنج آمل

به منظور بررسی جنبه های مورفولو ژیکی و فیزیولو ژیکی مرتبط با عملکرد در ژنوتیپ های مختلف برنج در سال زراعی ۱۳۸۳ در مزرعه تحقیقاتی برنج کشور ، معا ونت مازند ران شهرستان آ مل انجام گردید . در این آزمایش ابتدا ۱۸ ژنوتیپ (لاین) مختلف برنج بصورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در کرتهایی با مساحت ۲ مترمربع اجرا گردید . هر کرت آزمایشی دارای چهار خط 2/5 متری و فاصله بین خطوط کاشت نیز ۲۵ سانتی متر کشت گ ردید . نشاکاری با فاصله 25×25 سانتی متر انجام گرفت . در موقع رسیدن گیاه اجزای عملکرد مانند تعداد کل دانه پرو پوک ، وزن هزار دانه ، طول هر خوشه ، تعداد پنجه و عملکرد محاسبه گردید . بر اساس جدول میانگین مربعات صفات ارتفا ع بوته ، درصد دانه پروپوک تفاوت معنی دارنشان داده است . ولی میانگین مربعات تعداد پنجه ، طول خوشه ، وزن هزار دانه و عملکرد در سطح احتمال یک درصد معنی دار شده است . بر اساس جدول مقایسه میانگین صفت ارتفا ع بوته ، لاین ۸۳۰۸ با ارتفا ع 117/33 سانتی متر و لاین ۸۳۱۲ با میانگین ارتفا ع 94/53 سانتی متر به ترتیب بیشترین و کمترین ارتفاع را داشتند. وبر اساس جدول ضریب همبستگی رابطه ارتفاع بوته و عملکرد بصورت منفی ومعنی دار بوده است. در صفت تعداد پنجه لاین ۸۳۰۶ با میانگین تعداد پنجه 20/20 و لاین ۸۳۱۴ با میانگین تعداد پنجه 14/20 به ترتیب بیشترین و کمترین تعداد پنجه را دارا می باشند. وضریب همبستگی آن با عملکرد مستقیم و غیر معنی دار (0/27) می باشد. صفت طول خوشه در سطح احتمال یک درصد معنی دار شده است . که لاین ۸۳۱۷ با طول خوشه 30/46 سانتی متر و لاین ۸۳۰۹ با میانگین 24/40 سانتی متر به ترتیب بیشترین و کمترین طول خوشه را داشتند . و در صد دانه پر و پوک معنی دار نشده است. و صفت وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنی دار شده است. که لاین ۸۳۱۸ با دارا بودن وزن هزار دانه 26/33 گرم و لاین 8301 و ۸۳۰۲ با وزن هزار دانه 17/00 گرم به ترتیب بیشترین و کمترین وزن هزاردانه را دارا می باشند. همبستگی این صفت عملکرد مستقیم و معنی دار (0/54) بوده است . همچنین با توجه به جدول تجزیه واریانس عملکرد در سطح احتمال یک درصد معنی دار شده است بطوریکه لاین 8318 با میانگین عملکرد 6843/3 و لاین ۸۳۰۲ با میانگین عملکرد 5313/3 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بیشترین و کمتر ین عملکرد را داشتند. در بین اجز إ عملکرد ، صفت طول خوشه و وزن هزار دانه همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه داشتند که هر گونه تغییرات در صفات فوقا لذکر بر روی عملکرد دانه تاثیر خواهد داشت.

برنج, عملکرد و اجزای عملکرد, خصوصیات مورفولوژیکی