پرویز مرادی - اعضای هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان
علی اشرف جعفری - موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
مسعود کامل - اعضای هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان

ا Festuca arundinacea یکی از چهار گراس مهم علوفه ای چند ساله مناسب مناطق سردسیری است که در مناطق معتدل جهان در سطح وسیعی می روید. به منظور بررسی نحوه ارتباط بین کیفیت علوفه و صفات کمی و کیفی دیگر ، ٣٦ ژنوتیپ از فستوکای پابلند که از بانک ژن منابع طبیعی ایران تهیه گردیده بودند در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد مطالعه قرار گرفتند . پس از جمع آوری داده ها از عمل کرد و ١٢ صفت کمی و کیفی (ارتفاع بوته ، تعدادساقه های بارور، تاریخ ظهورخوشه ، نسبت برگ به ساقه ، وزن علوفه تر ، درصدقابلیت هضم ، میزان پروتیین خام ، قندهای محلول در آب ، فیبر خام ، دیواره سلولی ، دیواره سلولی بدون همی سلولز و خاکستر کل موجود در علوفه )، داده ها مورد تجزیه آماری قرار گرفتند . تجزیه های آماری تنوع خوبی در تمام صفات بین ژنوتیپ ها نشان دادند. پس از محاسبه ضرایب همبستگی ساده بین صفات ، با انجام تجزیه رگرسیون گام به گام تعداد صفات موثر بر قابلیت هضم علوفه به پنج صفت فیبر خام ،ADF ، خاکستر کل ، میزان پروتیین و تعداد ساقه های بارور کاهش یافت . دراین تجزیه درصد قابلیت هضم به عنوان متغیروابسته ومتغیرهای دیگر به عنوان متغیرهای مستقل درنظر گرفته شدند . نتایج بدست آمده برای درصد قابلیت هضم نشان داد که صفات فیبر خام ،ADF، خاکستر کل، میزان پروتیین و تعداد ساقه های بارور، 98 درصدنیتروژنغییرات تولیدبذرراتوجیه نمودند . با انجام تجزیه ع لیت 87% از کل تغییرات مشاهده شده توسط ٥ صفت مذکور توجیه گردید. از بین صفات ، صفات خاکستر کل و میزان پروتیین دارای بیشترین اثر مستقیم بر روی قابلیت هضم می باشد و اثر مستقیم ADF بیشترین تاثیر را به صورت منفی بر روی عملکرد د اشتند. به طور کلی می توان گفت کهدر برنامه های به نژادی برای کیفیت علوفه در فستوکای پابلند باید از بین صفات فوق دو صفت ADF و خاکستر کل دارای بیشترین اثر بر روی قابلیت هضم بوده و در صورتی که گزینش توام دو صفت مد نظر باشد باید به هر یک از صفات وزنی داده شده (معادل اثر مستقیم آن ها ) و سپس این وز ن در مقدار متغیر حاصل از اندازه گیری هر صفت ضرب شده و حاصل نهایی به عنوان شاخصی جهت انتخاب به کار برده شود.

تجزیه علیت، تنوع ژنتیکی، همبستگی، کیفیت علوفه، Festuca arundinacea