سیروس منصوری فر - استادیار گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی (کرمانشاه)
سید علی محمد مدرس ثانوی - دانشیار گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

یکی از چالش های اصلی در تلاش جهت رسیدن به تولید پایدار محصولات کشاورزی، تنش های محیطی می باشند که در این میان تنش خشکی ناشی از کمبود آب و رابطه آن با نیتروژن قابل دسترس در خاک از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد و نمو می تواند محسوب گردد . هدف این آزمایش ، بررسی اثرات تنش آبی به صورت قطع آبیاری و اثر متقابل آن با کاهش میزان نیترو ژن موجود در خا ک ر وی مراحل اولیه رشد رویشی ذرت است . یک آزمایش گلدانی در شرایط گلخآنه ای در بهار سال ١٣٨٢ در دانش کده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به اجرا در آمد . در این مطالعه تیمار تنش آبی در سه سطح شامل سطوح قطع آبیاری تا مرحله نزدیک به نقطه پژمردگی در مراحل رشد رویشی ٤ و ٨ برگی به همراه تیمار شاهد (بدون تنش ) در قالب کرت های اصلی و تیمار نیترو ژن در دو سطح نیترو ژن کامل ( ٩٠ میلی گرم بر کیلوگرم خاک) و کمبود نیترو ژن ( ٤٥ میلی گرم بر کیلوگرم خا ک) همراه با دو رقم ذرت هیبرید S. C 647 و T. C 647 به عنوان کرت های فرعی در گلدانه ای پلاست یکی در ٣ تکرار و به صورت یک طرح اسپلیت فا کتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی اعمال گردید . نتایج حاصل نشان داد که تنش کم آبی و کمبود نیترو ژن موجب کاهش معنی دار پروتئین های محلول در برگ ارقام آزمایشی در مراحل ٤ و ٨ برگی شده بود، اما اختلاف قابل ملاحظه ای در این خصوص در بین ارقام دیده نشد . در بررسی ژل های حاصل از ا لکتروفورز پروتئین های محلول در مرحله ٤ برگی، باند های پروتئینی با وزن ملکولی 101، 86/2 و 52/5 کیلو دالتن در کلیه سطوح تیمار تنشی نسبت به تیمار شاهد حذف و یا تحلیل رفته بود . همچنین در مرحله ٨ برگی، باند های پروتئینی با وزن ملکولی 62، 50 و 36 کیلو دالتن در سطوح تیمار تنشی نسبت به شاهد حذف و یا تحلیل رفته و در مقابل باند پروتئینی با وزن ملکولی 6/5 کیلو دالتن ظهور یافته بود . بین ارقام آزمایشی در بعضی از باند های پر وتئینی، تفاوت غلظت هم وجود داشت . در این آزمایش اثرات توام رقم * کم آبی * نیترو ژن معنی دار نگردید . به طور کلی تنش کم آبی در ارقام ذرت موجب کاهش پروتئین های محلول در برگ ها شده و تغییرات نیترو ژن قابل دسترس باعث تشدید آن گردید، همچنین رقم T. C 647 عکس العمل بیشتری نسبت به تغییرات حاصل از تیمار ها نشان داد.

الکتروفورز، پروتئین محلول، تنش کم آبی, ذرت ( .Zea mays L) ، نیتروژن