علی رضا عیوضی - استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی استان آذربایجان غربی
شاپور عبدالهی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات بیوتکنولوژی کشاورزی، کرج
سید قاسم حسینی سالکده - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات بیوتکنولوژی کشاورزی، کرج
اسلام مجیدی هروان - استاد پژوهش موسسه تحقیقات بیوتکنولوژی کشاورزی، کرج،

به منظور مقایسه اثر تنش شوری و خش کی بر صفات کیفی ١٠ رقم گندم نان ، سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت شرایط طبیعی ، تنش شوری و خشکی در مزرعه آزمایشی مرکز تحقیقات ک شاورزی استان آذربایجان غربی (ایستگاه میاندوآب) در سال زراعی 81-1380 به صورت مزرعه ای انجام شد . نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که بین تیمارها و ارقام از نظر اکثر صفات مورد ارزیابی اختلاف معنی دار وجود داشت . مقادیر صفات شاخص گلوتن و گلوتنین تحت تنش شوری و خشکی کاهش یافته و درصد پروتئین دانه ، گلیادین، شاخص سختی دانه ، عدد فالینگ (Falling number) و درصد جذب آب توسط آرد افزایش یافت. ارقام اروند و خزر با بالاترین عمل کرد دانه به ترتیب تحت تنش شوری و خشکی ( ٤١٦ و ٤١٨ گرم بر متر مربع ) از کمترین شاخص گلوتن برخوردار بوده در مقابل رقم فلات بیشترین شاخص گلوتن را در شرایط تنش خش کی د اشت. همچنین ارقام خزر و اروند ذخیره گلوتنین پایین و انباشت گلیادین بالائی داشتند . بعلاوه ارقام کویر و روشن که در شرایط طبیعی به ترتیب بیشترین و کمترین عمل کرد دانه را دارا بودند ، شاخص گلوتن پایین و بالائی را تحت تنش خشکی و شوری نشان دادند. ارقام با وزن هزار دانه کمتر دارای ذخیره پروتئینی دانه بالائی بودند. تحت تنش خش کی و شوری ، شاخص گلوتن به ترتیب ٣٦ و ٤٢درصد کاهش یافت . شاخص گلوتن در ارقام فلات و روشن بیشتر از توده های بومی (بولانی و شعله ) بود. رقم فلات نسبت به ارقام اروند و خزر عدد فالینگ کمتری نشان داد . در بین ارقام ، اروند به دلیل نرمی بافت دانه ، خسارت نشاسته ای کمتر نشان داد که در تهیه خمیر به آب کمتری نیاز داشت.

تنش شوری, خشکی, گندم نان, شاخص گلوتن