غلامرضا سعادتمند - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
مهرداد محلوجی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
سید علیرضا سید جلالی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب
مجتبی فتحی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان

به دلیل نا مطلوب بودن خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک های گچی و آهکی، در گذشته این خاک ها از نظر کشاورزی فقیر و کم بازده ارزیابی می شدند، ولی در سال های اخیر به دلیل زیر کشت رفتن اراضی مرغوب و نیاز مبرم به توسعه سطح زیر کشت، با توجه به رشد روزافزون جمعیت، تلاش هایی برای استفاده کشاورزی از خاک های گچی و آهکی آغاز شده است. تعیین تناسب اراضی و تخمین پتانسیل تولید گیاهان مختلف زراعی از نظرمیزان گچ و آهک موجود در خاک در برنامه ریزی استفاده بهینه از خاک های گچی و آهکی اهمیت قابل توجهی دارد . در این زمینه مطالعاتی در دنیا انجام شده و حدود تحمل گیاهان مختلف در برابر گچ و آهک خاک به صورت جداولی گزارش شده اس ت. در عین حال برخی مطالعات انجام شده در سطح کشور نشان می دهد که، حدود ارایه شده میزان گچ و آهک در جداول فوق الذکر با عملکرد واقعی گیاهان زراعی همخوانی ندارد . بنابراین انجام مطالعات بیشتر جهت تعیین میزان گچ و آهک قابل تحمل گیاهان زراعی در کشور ضرورت دارد . لذا در اجرای سیاست های مؤسسه تحقیقات خاک و آب تصمیم گرفته شد که پتانسیل تولید گندم در خاک های با میزان متفاوت گچ و آهک مورد ارزیابی قرار گیرد و تناسب اراضی در این خاک ها برای کشت گندم تعیین گردد. به همین منظور در استان اصفهان 21 مزرعه که دارای سطوح مختلف گچ و 40 مزرعه که دارای سطوح مختلف آهک بودند، انتخاب شدند وپروفیل هایی حفر و از افق های مختلف و هر پروفیل نمونه برداری به عمل آمد. سپس آزمایش های لازم بر روی نمونه ها صورت گرفته و خاکها به روش تاکسونومی 1998 طبقه بندی شدند. مزارع مذکور بر اساس میزان گچ در سه سطح به ترتیب شامل 11 مزرعه در سطح کم (0-15 درصد)، 9 مزرعه در سطح متوسط (15-30 درصد) و 1 مزرعه در سطح زیاد (30-50 درصد) قرار گرفتند . مزارع بر اساس میزان آهک به ترتیب در سه سطح 8 مزرعه در سطح کم (0 تا 25 درصد)، 24 مزرعه در سطح متوسط (25تا 50 درصد) و 8 مزرعه د ر سطح زیاد (50 تا 75 درصد) واقع شدند . سر انجام طبقه بندی تناسب اراضی و تخمین پتانسیل تولید اراضی برای گندم، با استفاده از کلیه پارامترهای موجود از جداول نیاز رویشی به روش پارامتری (ریشه دوم) و محاسبه شده گندم نشان داد که بر خلاف انتظار، اثر گچ در کاهش عملکرد گندم تحت الشعاع مدیریت ودر خاک های آهکی تحت تاثیر اقلیم و مدیریت عملکرد قرار گرفته است.

تناسب اراضی، تخمین پتانسیل تولید، گندم، خاکهای آهکی و گچی و اصفهان