ایمان یوسفی جوان - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد
علی اشرف جعفری - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
مجید دشتی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی عملکرد و کیفیت علوفه در گونه Elymus hispidus var. Hispidus تعداد 20 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در سال های 1385 و 1386 مورد مطالعه قرار گرفتند. صفات وضعیت استقرار، شادابی، ارتفاع بوته ، عملکرد علوفه تر و خشک، قابلیت هضم، قندهای محلول در آب، پروتئین خام، دیواره سلولی بدون همی سلولز (ADF) و خاکسترکل اندازه گیری شدند . پس از تجزیه واریانس داده ها، ضریب همبستگی بین صفات محاسبه گردید و با استفاده از تجزیه به مؤلفه های اصلی ، متغیرهای موثر در عملکرد و کیفیت علوفه شناسایی شدند و در نهایت ژنوتیپ ها به روش تجزیه خو شه ای Ward گروه بندی شدند . ضرایب همبستگی عملکرد علوفه با وضعیت شادابی ، ارتفاع بوته و درصد استقرار مثبت و معنی دار بود . قابلیت هضم با ارتفاع بوته، شادابی بوته و درصد ADF رابطه منفی و معنی دار و با درصد قندهای محلول رابطه مثبت و معنی دار داشت . بر مبنای تجزیه به مولفه های اصلی 3 مؤلفه اول، 84 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند . صفات عملکرد علوفه تر ، عملکرد علوفه خشک، وضعیت شادابی و ارتفاع بوته مهم ترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند . در حالیکه ، در مؤلفه دوم قابلیت هضم ، قندهای محلول در آب و درصد ADF و در مولفه سوم درصد استقرار ، پروتئین خام و خاکسترکل از صفات مهم بودند. در تجزیه کلاستر، ژنوتیپ ها در 3 گروه متفاوت قرار گرفتند. ژنوتیپ های موجود در کلاستر 1 دارای عملکرد کم ولی کیفیت بالایی بودند. ژنوتیپ های کلاستر 2 از نظر عملکرد متوسط و دارای کیفیت علوفه پایین و کلاستر 3 دارای عملکرد علوفه بالا و کیفیت متوسط بودند.

الیموس (Elymus hispidus var. hispidus)، عملکرد علوفه، کیفیت علوفه، تجزیه به مؤلفه های اصلی و تجزیه کلاستر