لیلا فهمیده - دانشجوی دکترای اصلاح نباتات گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه مازندران
عمران عالیشاه - استادیار پژوهش موسسه تحقیقات پنبه کشور گرگان
نادعلی بابائیان - استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه مازندران
سید کمال کاظمی تبار - استادیارگروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه مازندران

در این مطالعه برخی از صفات کمی و کیفی پنبه در قالب یک طرح دای آلل 6 × 6 یک طرفه ارزیابی شد . شش والد به همراه پانزده هیبرید حاصل(مجموعاً 21 ژنوتیپ) در قالب طر ح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه ای شور در حومه شهر بندرترکمن در سال 1384 مورد بررسی قرار گرفت. چهارده صفت مهم زراعی از جمله عملکرد و اجزا عملکرد اندازه گیری شد. تفاوت بین ژنوتیپ ها برای کلیه صفات (به جز تعداد و طول شاخه های زایا) معنی دار بود. در مقایسه میانگین ها، هیبرید Bulgar539×No:200 از نظر عملکرد در مرتبه نخست قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل 1روش 2 گریفینگ و همچنین روش گرافیکی هیمن استفاده گردید . تجزیه دای آلل حاکی از وجود اثر افزایشی و غیرافزایشی ژن ها در کنترل صفات فوق بود . در مجم وع نتیجه گیری شد که اثر افزایشی ژ ن ها مبین بازده بالای انتخاب برای صفات ارتفاع بوته، تعداد و طول شاخه های رویا و اثرات غیرافزایشی ژن ها مبین کارا بودن روش های مبتنی بر دورگ گیری برای صفات وزن قوزه و عملکرد و اثرات توام افزایشی و غیرافزایشی ژن ها بیانگر کار ا بودن روش های مبتنی بر دورگ گیری و انتخاب در نسل های در حال تفکیک برای صفات تعداد قوزه، زودرسی، طول، استحکام، یکنواختی، کشش و شاخص میکرونری الیاف می باشد. تجزیه گرافیکی صفات نشان داد که برای صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه های رویا، طول، استحکام، یکنواختی و ظرافت الیاف رابطه غالبیت نسبی و برای سایر صفات رابطه فوق غالبیت دیده می شود.

پنبه، شوری، تجزیه دای آلل و اثرات افزایشی و غیرافزایشی ژن ها