حیدر ذوالنوریان - عضو هیات علمی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم
اکبر شعبانی - عضو هیات علمی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم
محمد رضا بی همتا - استاد دانشگاه تهران

متخصصین اصلاح نباتات اعتقاد دارند برتری دورگ (هتروزیس) برمیانگین والدین مربوط به فاصله ژنتیکی والدین است. پس شناسایی میزان همبستگی صفات وتعیین فاصله ژنتیکی ژنوتیپ ها از اهمیت ویژه بر خوردار است . در برنامه های اصلاح سیب زمینی به منظور نیل به اهداف فوق آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار بر روی بیست ژنوتیپ سیب زمینی در ایستگاه اکباتان واقع در مرکز تحقیقات کشاورزی همدان به اجرا در آمد. بعد از برداشت غده و توزین محاسبات آماری با استفاده از نرم افزارآماری SPSS انجام شده و گروه بندی ژنوتیپها در تجزیه کلاستر با روش UPGMA صورت گرفت. قبل از انجام تجزیه کلاستر کلیه داده ها به صورت استاندارد درآمدند. نتایج تجزیه کلاستر نیز نشان داد بدلیل تنوع ژنتیکی زیاد در این آزمایش نه کلاستر تشکیل شد . ژنوتیپ پریمیر ب یشترین فاصله ژنتیکی را با ژنوتیپهای مورد مطالعه داشت.ارقام پیکاسو ، کاسموس، رومینا و مارفونا علیرغم عملکرد بالا به دلیل فاصله ژنتیکی کم بهتر است با یکدیگر تلاقی داده نشوند و در برنامه های به نژادی جهت ایجاد تنوع از ارقامی که در کلاسترهای مختلف قرار دارند اس تفاده گردد . ژنوتیپهای رومینا ، رومانو و کاسموس تشکیل دهنده کلاستر اول بودند عملکرد این کلاستر بیشتر از میانگین کل ارقام بوده که این امر به دلیل افزایش روز درجه رسیدگی ، تعداد غده ، عملکرد غده های بزرگ ، ارتفاع بوته و قطر ساقه و به علت کاهش درصد ماده خشک ، متوسط تعداد برگ، تعداد چشم غده ، عملکرد غده های متوسط و کوچک ، روز درجه زمان گلدهی، روز درجه شروع غده زایی و متوسط تعداد ساقه اصلی نسبت به میانگین کل ارقام می باشند. در کلاستر دوم ارقام پیکاسو و مارفونا قرار دارند که بالاترین مقدار عملکرد غده را به خود اختصاص داده است. این کلاستر ازنظر صفات متوسط عمق چشم ، متوسط تعداد برگ ، سطح برگ ، تعداد غده در کرت ، عملکرد غده های بزرگ و متوسط ، روز درجه % 70 جوانه زنی ، ارتفاع بوته و متوسط ساقه اصلی بهتر از میانگین کل بوده و از نظر صفاتی چون درصد ماده خشک ، روزدرجه رسیدگی ، عملکرد غده ها ی کوچک ، روز درجه شروع غده زایی، روز درجه % 50 گلدهی و قطر ساقه دارای میانگینی کمتر از میانگین کل می باشند.

سیب زمینی، تجزیه کلاستر و ضرایب همبستگی