معصومه موسوی - کارشناس ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه محقق اردبیلی
موسی عابدینی - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
اباذر اسمعلی - استادیار گروه آبخیزداری دانشگاه محقق اردبیلی

وقوع بحران سیل در مناطق شهری موجب بروز خسارات جانی و مالی شده و یکی از مسائل مهم در حوضه های آبخیز شهری می باشد. تخمین و پیش بینی دبی های سیلابی با دروه بازگشتهای معین و تعیین پهنه های مستعد خطر سیل در بسیاری از طرح های کشاورزی و هیدرولیکی و دفع رواناب های حاصل از بارندگی و کاهش خساراتها حائز اهمیت است. اهدف اصلی این تحقیق برآورد دبی سیلابی در حوضه آبخیزشهر ایذه و بخشی از زیر حوضه های آن، و تعیین پهنه های مخاطره آمیزدر معرض خطر سیلاب می باشد. برایرسیدن به این اهداف از دو مدل تجربی فولر و جاستین برای برآورد دبی با دوره بازگشت های مختلف استفاده شد، و جهت تعیین پهنه های آسیب پذیر در برابر وقوع سیل از روش سلسله مراتبی (AHP) استفاده گردید. برای به کارگیری مدل های تجربی دادههای فیزیوگرافی مربوط به حوزه شامل شیب حوضه، مساحت و محدوده زیر حوضه ها و داده های مربوط به میانگین دما و بارش منطقه تهیه شد. و برای مدل سلسله مراتبی لایه های موثر در خطر سیل (شامل، بارش، شکل حوضه، جنس زمین، کاربری اراضی، تراکم زهکشی، شیب، جهت شیب) رقومی و سپس وزن دهی شدند و در نهایت این لایه ها همپوشانی گردید. نتایج نشان می دهد که مقدار دبی برآورد شده در مدل فولر برای دوره بازگشت های 5 تا 200 به ترتیب عبارت است از: 283/58، 244/13، 411/37، 466/41، 484/13، 539/17، 594/21، 649/25 یلیمترم یباشد.ارتفاع رواناب سالانه بدست آمده از مدل جاستین برابر با 2.916 می باشد شد نتایج حاصل ازروش سلسله مراتبی نیز مناطق نواحی جنوب شرقی را به عنوان پهنه های آسیب پذیر دربرابر سیل نشان می دهد.

برآورد دبی ، حوضه آبخیز شهر ایذه، مدلهای تجربی، ARC GIS، مدل سلسله مراتبی AHP