سپیده توسلی عسگری - کارشناس ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
شکوفه شهرزاد - کارشناس خبره، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران
عباس قمری زارع - استادیار، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

کبودهPopulus alba یکی از گونه های درختی سریع الرشد است. زنده مانی توده های سلولی حاصل از کشت بافت در نیتروژن مایع به عنوان راهکار حفظ ذخایر ژنتیکی کلون های مطلوب این گونه در شرایط فراسرد هدف این پژوهش بود.شاخه های یک پایه نخبه کبوده در باغ گیاهشناسی ملی ایران جمع آوری و جوانه های آن در محیط کشت شاخه زایی پایهDKWبه همراهBA 0/3mgl- و 1 IBA 0/1mgl-1 ،2iP 0/3mgl-1مستقر و ازدیاد گردیدند. دیسک های برگی کوچکی از این شاخه ها در محیط کشتDKWبا 12 تیمار هورمونی متفاوت در یک طرح کاملاً تصادفی با 5 تکرار کشت شدند. پس از یک ماه، بهترین تیمار کالوس زایی محیط کشت DKWبا 1mgl-1 2,4-D بود. کالوس های حاصله، در دومحیط کشت مایعDKWحاوی 0/4مولار سوکروز و هورمون های متفاوت بهعنوان پیش تیمار در شیکر انکوباتور با دمای 4درجه سانتی گراد و سرعتrpm120 به مدت یک هفته قرار گرفتند. سپس توده های سلولی کوچک جداشده از کالوس، ازطریق دو روش کپسوله شدن-آبگیری و شیشه ای شدن به نیتروژن مایع منتقل شدند پس از یک هفته ریزنمونه ها از نیتروژن مایع در حمام آبی 42 درجه به مدت 1 دقیقه قرار گرفته و پس از شستشو با سوکروز 1/2مولار به محیط کشت کالوس زایی حاوی زغال فعال0/3GA و 3 (W/V)%به میزان1mgl-1منتقل شده و در دو شرایط تاریکی و روشنایی در انکوباتورنگهداری شدند. بالاترین درصد زنده مانی سلول های این گونه در پیش تیمار محیط مایع فاقدABAو کپسوله-آبگیری و بهترین پس تیمار نگهداری در شرایط تاریکی 99 % بدست آمد. بنابراین از نگهداری توده های سلولی کلن های کبوده درنیتروژن مایع، می توان برای حفظ ذخایر ژنتیکی این گونه ارزشمند در دوره های زمانی بسیار طولانی بهره گرفت.

کالوس زایی، کبودهPopulus alba ، توده سلولی، فراسرد، درون شیشه ای in vitro)