حمید جباری - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، تهران، ایران
غلامعباس اکبری - دانشیار دانشگاه تهران، پردیس ابوریحان، گروه زراعت و اصلاح نباتات، پاکدشت، تهران، ایران
نیر اعظم خوش خلق سیما - استادیار پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران
ایرج اله دادی - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، بخش تحقیقات دانه های روغنی، کرج، البرز، ایران

به منظور شناسایی صفات مؤثر در تحمل به تنش خشکی در گیاه کلزا، آزمایشهایی در سال زراعی 1391-1390 در دو منطقه شهرقدس شهریار (منطقه نیمه خشک) و یزد (منطقه خشک) انجام شد. در این بررسی چهار رقم کلزای تجاری پاییزه (GKH2005, Opera, Okapi و SLM046) از نظر تحمل به تنش خشکی در مراحل ساقه دهی، گلدهی و خورجین دهی در چهار آزمایش جداگانه، هر یک در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که رقمی با طول دوره رشد نسبتاً کوتاه، فعالیت بالاتر آنزیم کاتالاز، محتوی نسبی آب برگ و هدایت روزنهای زیاد و تعداد خورجین در شاخه فرعی و انتقال مجدد زیاد تیپ ایده آل و مناسب در شرایط قطع آبیاری از ساقهدهی به بعد بود. در شرایط قطع آبیاری از گلدهی به بعد، خصوصیاتی نظیر فعالیت بیشتر آنزیم پراکسیداز، هدایت روزنه ای بالا، تجمع اسید آمینه پرولین، تعداد خورجین در شاخه فرعی و کارایی انتقال مجدد زیاد به همراه تعداد شاخه فرعی کم و شاخص پراکسیداسیون لیپید پائینتر در تحمل به خشکی نقش بسزائی داشتند. در مقابل تیپ ایدهآل مناسب در شرایط قطع آبیاری از خورجین دهی به بعد رقمی با فعالیت بالاتر آنزیم پراکسیداز، هدایت روزنه ای بالا و کارایی انتقال مجدد زیاد به همراه طول دوره رشد نسبتاً کوتاه، تعداد شاخه فرعی کم و تعداد خورجین زیاد در شاخه فرعی همراه با طول خورجین کوتاه تعریف شد.

آنزیمهای آنتی اکسیدان، انتقال مجدد، پرولین، محتوی نسبی آب برگ