بهاره دلیل - استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور،
کاظم قاسمی گلعذانی - استاد گروه اکوفیزیولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار برای ارزیابی اثرات تیمارهای مختلف آبیاری (I2 ،I و I3 و I4: به ترتیب آبیاری بعد از 80، 110، 140، و 170 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) روی برخی صفات مورفولوژیکی ارقام نخود (آرمان ، ILC و جم از تیپ کابلی و پیروز از تیپ دسی) انجام گردید. نتایج نشان داد که تیمارهای آبیاری و رقم اثر معنی داری بر میانگین ارتفاع بوته و تعداد نیام پر در بوته داشتند، اما اثر آنها روی تعداد شاخه فرعی معنیدار نبود. اثر متقابل آبیاری × رقم فقط روی ارتفاع بوته معنیدار گردید. اگرچه ارتفاع بوته رقم آرمان تحت تیمارهای I1 و I2 بیشتر از سایر ارقام بود، این رقم در مقایسه با سایر ارقام کاهش بیشتری تحت تیمارهای I3 و I4 نشان داد. میانگین نیام پر در بوته برای I4 به طور معنیداری کمتر از سایر تیمارهای آبیاری بود اما این صفت از نظر آماری تحت تیمارهای I2 ،I1 و I3 متفاوت نبود. بیشترین تعداد نیام پر در بوته از رقم ILC به دست آمد، اما اختلاف معنیداری بین ارقام آرمان، ILC و پیروز و همچنین بین جم و پیروز دیده نشد. اثر متقابل آبیاری × رقم برای تعداد نیام پر در بوته معنیدار نبود که نشان میدهد ILC یک رقم برتر تحت شرایط آبیاری مطلوب و محدود است.

آبیاری، ارتفاع، تنش، شاخه فرعی، نیام