آزاده رفیعی - دانشجوی کارشناسی ارشد سازه های آبی دانشگاه شاهرود
خلیل اژدری - دانشیار گروه آب و خاک دانشگاه شاهرود
صمد امامقلی زاده - استادیار گروه آب و خاک دانشگاه شاهرود

سرریز پلکانی متشکل از پلههایی است که از نزدیکی تاج شروع و تا پنجه واقع در پایین دست ادامه دارند.استفاده از سرریزهای پلکانی از زمانهای قدیم رایج بوده است. لیکن به دلیل تاثیر قابل توجه پلکانها بر میزاناستهلاک انرژی و همچنین شناخت تکنولوژی جدید در استفاده از بتن مصالح غلطکی ، در سالهای اخیر توجه به این نوع سرریزها بیشتر شده است( 1). علیرغم استهلاک انرژی بالای سرریزهای پلکانی، درپایین دستمقداری انرژی مستهلک نشده باقی میماند که موجب فرسایش بستر و ایجاد حفره در آن میگردد( 10 ). از انجایی که حفاظت کامل بستر رودخانهها، پایین دست سازه های هیدرولیکی خصوصا سدها در مقابل این پدیدهدارای هزینههای زیادی است. لذا لازم است با مطالعات آزمایشگاهی روی مدلهای فیزیکی و هیدرولیکی عوامل مختلف موثر بر این پدیده شناسایی و مورد بررسی قرار گیرد. در این مقاله به بررسی آزمایشگاهی عوامل موثردر میزان آبشستگی پایین دست سرریزهای پلکانی با تکیه بر اثر دانه بندی مصالح بستر بر حداکثر عمق آبشستگی پرداخته شده است. دانه بندی پایین دست و اندازهd50تاثیر زیادی روی حداکثر عمق آبشستگی دارد به طوری که در شرایط هیدرولیکی مشابه هرچهd50 بیشتر شود میزان آبشستگی کمتر و فاصله آن از انتهای سرریز کاهش مییابد

سرریز پلکانی، آبشستگی، استهلاک انرژی، دانه بندی مصالح