نفیسه مظفریان لائین - دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی دانشگاه آزان و بیدگل
علی اکبر شمسی پور - عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

استان خراسان شمالی و به خصوص شهرستان بجنورد به عنوان قطب کشاورزی ، دامپروری و تولید میوه، از شرایط اقلیمی نسبتا مناسبی برخوردار بوده است. شهرستان بجنورد دارای آب و هوای مختلف و متنوع خشک و نیمه خشک و معتدل کوهستانی است که زمینه بسیار مناسبی در این استان ایجاد کرده است. با وجود شرایط زیست محیطی مناسب منطقه ، رگبارها و بارش های شدید موجب بروز سیلابهای شدید می شود و خسارات جانی و مالی زیادی را به مردم تحمیل می کند. برای وقوع بارش شدید وجود شرایط همدید مناسب در سطوح مختلف اتمسفر و شرایط محیطی به طور همزمان نیاز است. لذا شایسته است تا جهت مدیریت صحیح منابع و امکانات ، الگوهای همدیدی که منجر به بارش سیل آسا در منطقه می شود. به دقت مورد شناسایی قرار گیرذ. در این پژوهش سعی شد با بررسی رابطه وقوع بارش های سنگین در این شهرستان مشخص شود. در این پژوهش سنگین ترین بارش در ایستگاه بجنورد به وقوع پیوسته بود انتخاب شد و بعد از ترسیم نقشه های مختلف سینوپتیکی مربوطه الگوهای گردشی اصلی و منابع رطوبتی در زمان این رویداد استخراج شد. تجلیل نقشه های فشار تراز دریا نشان داد که الگوی کم فشار جنب قطبی و سامانه پر فشار دریای سیاه در وقوع بارش های سیل آسای 9 تا 11 سپتامبر 2000 نقش عظیمی داشته است در این زمان یک فرود یا ناو با آرایش شما شرقی -جنوب غربی در قسمت های جنوب شرق اروپا شکل گرفته است که محور آن از روی دریای سیاه و مدیترانه عبور می کند و تحت تاثیر آن محور فرود یا ناوه بر روی دریای خزر ایجاد شده که در یال شرقی فرود ناپایداری برقرار است. همچنین هسته فرود ناپایداری شدیدی که روی دریای مدیترانه ایجاد شده با قرار گرفتن محور آن روی قسمت های جنوب شرقی خزر باعث ایجاد بارش سنگین در بجنورد می شود. منبع تغذیه رطوبتی استان بجنورد نیز دریای سیاه و همچنین رطوبتی است که از سمت شمال شرقی به ایران وارد می شود است.

بارش سیل آسا، شهرستان بجنورد و الگوهای همدید