رضا معین زاده - مسئول واحد نمکزدایی شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران، اداره مهندسی فرآورش
محمدحسین چراغی - کارشناس ارشد فرآورش شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران، اداره مهندسی فرآورش

پدیده رسوب گذاری در مبدل های حرارتی واحدهای صنعتی علاوه بر ایجاد مشکلات بسیار زیاد عملیاتی و فرآیندی، تأثیر فوق العاده ای نیز بر روی میزان انتقال حرارت دستگاه های تبادل حرارت و در نهایت افزایش مصرف انرژی آن واحدها دارد. رسوب در واقع انباشته شدن مواد غیر مطلوب بر روی سطوح مبدل حرارتی است. این مواد ممکن استاز نوع شن، ماسه، کریستال، ترکیبات آلی و یا ترکیبات معدنی باشد که همگی بر انتقال حرارت تأثیر نامطلوبی می گذارند. رسوب نتیجه پدیده های انتقال حرارت، انتقال جرم و انتقال مومنتم در شرایط گذراست که بر روی سطوح مبدل حرارتی ایجاد شده و باعث کاهش بازده عملیاتی مبدل حرارتی می شود. ظهور همه این پدیده ها علاوه بر افزایش هزینه های تمیزکاری و افت کیفیت محصول در واقع باعث پایین آمدن بازده حرارتی، افزایش افت فشار و در نهایت کاهش و از بین رفتن محصول نهایی می گردد. پدیده رسوب گذاری می تواند باعث بروز خوردگی و یااز کار افتادگی مبدل حرارتی شود. خوردگی در واقع خراب شدن مکانیکی مواد سازنده مبدل حرارتی در اثر سیال در جریان و محیط زیستی است که با آن سر و کار دارد. در حال حاضر یکی از مسائل مهم، ایجاد وقفه و یا توقف در هر مرحله از فرایند تولید نفت خام برای کاهش رسوب است. ممکن است بیشتر راه های کاهش رسوب هزینه های سنگینی از قبیل: مواد افزاینده و یا آزمون های لازم برای جریان نفت در هر واحد خاص رابه دنبال داشته باشند. از طرف دیگر ممکن است هزینه های سرمایه ای از جمله استفاده از آلیاژهای گرانتر و یا بهبود برخی از واحدها افزایش یابند. بنابراین گروه هایی در زمینه مختلف فنی در واحدهای بالادست و پایین دست مشغول ارائه راه حلهای جدید برای کاهش رسوب و نیز بررسی مزایا و معایب آن هستند. در این مقاله ابتدا تأثیرافت فشار و کاهش بازده حرارتی مبدل حرارتی نوع صفحه ای که برای تبادل حرارتی نفت – نفت یک واحد نمکزدایی به کار می-رود، بر روی کیفیت نفت خام و میزان نمک همراه آن مورد بررسی قرار گرفت. سپس با نمونه گیری و استفاده از آنالیز رسوب تشکیل شده بر روی مبدل حرارتی، نوع و میزان مواد جامد تشکیل دهنده درون سیال ورودی به مبدل حرارتی (نفت) ارزیابی شد و در نهایت راهکار بهینه تمیزکاری مبدل حرارتی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

رسوب، مبدل حرارتی، افت فشار، بازده حرارتی، تمیزکاری