امان اله جوانشاه - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات پسته کشور، رفسنجان
محمد مرادی - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات پسته کشور، رفسنجان
علی تاج آبادی پور - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات پسته کشور، رفسنجان
علی اسماعیل پور - عضو هیات علمی موسسه تحقیقات پسته کشور، رفسنجان

مسئله آلودگی پسته به آفلاتوکین یکی از مسائل مهم تحقیقاتی و یکی از معضلات ملی و منطقه ای این محصول با ارزش می باشد و همواره کشورهای صادر کننده پسته در راستای رقابت در بازار بین المللی از این حربه علیه پسته ایران استفاده نموده اند. لمنظور جلوگیری از به مخاطره افتادن صادرات این محصول با ارزش، نیاز مبرم به سرمایه گذاری در تحقیقات بر روی مسئله آلودگی پسته به آفلاتوکسین بصورت یکی از اولویت های تخقیاقتی کشور مطرح بوده و جایگاه ویژه ای در موسسه تحقیقاتی پسته دارد. تحقیقاتی بسیار گسترده ای با توجه به اهمیت موضوع در موسسه انجام گردید و نتایج بسیار مفید در کاهش این زهرابه ارائه گردید. مطالعه شرایط آب و هوایی و تاثیر آن بر روی زمان خشک شدن میوه پسته نشان می دهد که زمان خشک شدن پسته در مقابل آفتاب، مخصوصا اگر با بارندگی همراه باشد تا 120 ساعت افزایش می یابد که برای رشد و جوانه زدن سریع اسپور قارچها و تولید آفلاتوکسین مطلوب خواهد بود. بنابراین استفاده از روشها و دستگاه های جدید جهت خشک کردن سریع محصول پسته باعث می شود که فرصت لازم برای رشد و جوانه زدن اسپورها فراهم نگردد. تحقیقات انجام شده نشان می دهد که زمان ظهور پسته های زودخندان از سالی به سال دیگر و از منطقه ای به منطقه دیگر تغییرات زیادی داشته و در بین سه رقم تجارتی پسته اوحدی، کله قوچی و احمدآقایی، اولین پسته های زودخندان تشکیل شده در باغ بر روی رقم کله قوچی دیده شدند. بیشترین درصد تشکیل پسته های زودخندان در فاصله زمانی 15 روز قبل از برداشت اتفاق می افتد. نتایج حاصل از بررسی اثر پایه های اهلی، سرخس، بنه و آتلانتیکا بر روی درصد زودخندانی نشان داد که پایه های مختلف بر روی درصد زودخندانی تاثیر دارند بطوریکه پایه های بنه و آتلانتیکا دارای بیشترین درصد زودخندانی و پایه اهلی دارای کمترین درصد زودخندانی می باشد. پایه های مختلف بر روی درصد پسته های شکاف خورده نامنظم نیز تاثیر دارند، بطوریکه پایه های بنه و آتلانتیکا بیشترین مقدار و پایه اهلی کمترین مقدار پسته های شکاف خورده نامنظم را دارند. در مطالعه سه رقم تجارتی پسته ایران (اوحدی، کله قوچی و احمدآقایی) مشخص شد که درصد زودخندانی در رقم کله قوچی بیشترین مقدار و در رقم احمدآقایی کمترین مقدار است ولی درصد پسته های شکاف خورده نامنظم در ارقام اوحدی و احمد آقایی بیشترین مقدار و در رقم کله قوچی کمترین مقدار است. تاخیر زمان برداشت محصول باعث افزایش درصد میوه های ترک خورده، افزایش میوه های زیادرس و نهایتا افزایش میزان آلودگی میوه پسته به آفلاتوکسین می گردد. تاخیر زمان پوست گیری محصول برداشت شده باعث افزایش درصد پسته های لکه دار و افزایش آلودگی می گردد و اثرات آن بر روی میزان آلودگی کمتر از تاخیر زمان برداشت می باشد.

آفلاتوکسین ، پسته ، زودخندانی ، لکه دار ، آلودگی