علیرضا فیروزفر - استادیار گروه مهندسی عمران، عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان
نسرین خسروشیری - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئوتکنیک، دانشگاه زنجان

امروزه یکی از مهمترین مسائل پیش روی کلیه جوامع بحث پسماند و زباله های شهری است. در کشورهای توسعه نیافته این مسئله شکل جدی تری به خود می گیرد. در این کشورها سیستم دفع زباله به صورت غیر اصولی بوده و به ندرت از سیستم های استاندارد مثل مدفن های زباله شهری استفاده می شود. در کشور ما نیز طراحی و اجرای مدفن زباله شهری امری حیاتی است. مدفن زباله شهری از المان های مختلفی تشکیل می شود که هر کدام نیازمند طراحی و اجرای دقیق طبق توصیه های مربوطه می باشند. یکی از حساسترین این المان ها لایه ی لاینر بوده که وظیفه عایق کاری یا آببندی مدفن را برعهده دارد. این لایه یا از خاکهای رسی با نفوذ پذیری بسیار کم یا مصنوعات پلاستیکی ساخته می شود که در صورت دسترسی به منبع قرضه مناسب خاک رسی استفاده از آن اقتصادی تر خواهد بود. با توجه به پراکندگی خاک های رسی و مشکلات خاص این خاکها، در استفاده از آن باید حتما بررسی های لازم صورت گیرد تا عملکرد لاینر ساخته شده از آن مناسب باشد. از جمله مشکلات خاک های رسی می توان به تورم، واگرایی و پتانسیل رمبندگی اشاره نمود. به طور مثال رمبندگی رس ها باعث نشست های زیاد شده و همچنین با نفوذپذیری زیاد لاینر را دچار مشکل می نماید. خاک های رسی کرمان از جمله خاک های رسی رمبنده می باشند که در صورت استفاده در مدفن زباله شهری باید ملاحظات خاصی در طراحی و اجرا در نظر گرفته شود. در این پژوهش پس از بررسی مشکلات مربوطه به انواع خاک های رسی مسئله دار جهت استفاده در لاینر مدفن زباله شهری، خاک رسی کرمان به عنوان یک نمونه معرفی میگردد و با توجه به پتانسیل رمبندگی بالای این خاک و همچنین نفوذ پذیری خارج از محدوده استاندارد توصیه هایی ارائه می گردد.

مدفن زباله شهری، خاکهای واگرا، خاکهای متورم شونده، خاک رسی رمبنده، لایه لاینر،