محسن وفامهر - عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران

یکی از عمده ترین وظایف مهندسین عمران و معماری تامین فضاهای زیست محیطی انسان است، این فضاسازی می تواند به منظور بهره برداری در شرایط عادی یا در شرایط اضطراری مورد استفاده واقع شود. آنچه که در این فضاسازی ها مهم است، طراحی و خلق ظرفی است که انسان مظروفش می باشد. پس در هر زمان مقوله حیات مادی و معنوی انسان باید سرلوحه کار مهندسان بعنوان مامنی برای انسان باشد نام این فضاها در شرایط اضطراری «جان پناه یا سازه های ناجی مدفون در خاک» است. اما جان پناه یا سازه های ناجی مدفون در خاک فقط در محدوده ی زمانی خاص نباید مورد بهره برداری واقع شود بلکه کل پهنه زندگی و حیات انسان را باید در بر بگیرد، شرایط عادی حیات همانند سایر فضاهای زندگی باید در جان پناه نیز جاری و ثاری باشد زیرا در فرهنگ ما جان پناه یا سازه های ناجی مدفون در خاک فقط فضایی برای خزیدن انسان در آن نیست تا ازگزند حوادث در امان باشد بلکه فضایی است که علاوه بر مصونیت از عوامل مخرب باید کمال ارامش و تعادل روحی، روانی فرد را برای انجام بهتر وظایف و مسئولیت ها و نیز نقش آفرینی او در پی داشته باشد. اگرچه مقاومت در مقابله با عوامل مخرب وظیفه المانها، عناصر و جزئیات سازه ها است اما مقاومت و غلبه بر مسائل روحی، روانی، گشایش در امور معنوی وظیفه معماری فضا است با توجه به موارد فوق و بکارگیری مصالح مناسب، روش ها و تکنولوژی نوین در خلق ایده ها و آرمان های معماری و در عین حال بهره گیری از مقاومت عالی مصالح و عناصر سازه ای می توان به پدافند غیر عامل در مهندسی برای تداوم حیات انسان دست یافت. در پایان یک نمونه اجرایی از این فضا که سازه ناجی مدفون در خاک نام دارد به صورت مصور مراحل اجرای آن توام با مقاطع و نقشه های طراحی معماری آن ارائه می گردد.

مصالح ، فناوری ، سازه ، معماری ، ناجی ، خاک