مریم میرسلیمانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه باغبانی، تهران، ایران
عباس برهانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، گروه زراعت، ساوه. ایران
پژمان مرادی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، گروه باغبانی، ساوه. ایران
محمدرضا حسندخت - دانشیار پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران. ایران.

اسفناج با نام علمی .Spinacea oleracea L یکی از مهم ترین سبزی های برگی خانواده چغندریان می باشد. با این وجود، مطالعات محدودی در خصوص به کار گیری عوامل به زراعی مانند استفاده از کمپوست ها جهت بهبود عملکرد و کیفیت غذایی این سبزی مهم صورت گرفته است. همچنین، به نظر می رسد که استفاده از سیستم های همیاری گیاههمچون قارچ های مایکوریزا می تواند نتیجه مطلوبی در افزایش عملکرد و ارزش غذایی اسفناج، به خصوص در خاک های آهکی و شور که از محدودیت های زراعت مطلوب در کشور است، داشته باشد. از این رو به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف کمپوست و کاربرد مایکوریزا بر عملکرد و کیفیت اسفناج، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش عبارت بودند از: چهار سطح شاهد (بدون کمپوست)، 5 ، 10 و 20 تن در هکتار کمپوست به همراه سه سطح مایکوریزا شامل شاهد (بدون مایکوریزا)، مایکوریزای ماسوا و مایکوریزای اینترا. صفات اندازه گیری شده در این آزمایش شامل صفات مورفوفیزیولوژیک میزان عملکرد در واحد سطح، وزن تر و وزن خشک بوته، طول دمبرگ، طول برگ، میزان کلرفیل برگ ها و نیز میزان عناصر غذایی ماکرو (ازت و نیترات، فسفر و پتاسیم) و عناصرمیکرو (آهن، مس، روی ، بر، کادمیم، سرب و مولیبدن) بود. همچنین به منظور بررسی تاثیر فاکتورها بر روی خاک مزرعه، یک ماه پس از برداشت اسفناج از هر کرت آزمایشی آزمون خاک گرفته شد. نتایج نشان داد که کاربرد کمپوست به شکل معنی داری بر وزن تر ریشه و بوته گیاه اثرگذار بوده است. همچنین فاکتور مایکوریزا نیز اثر معنی داری بر عملکرد بوته، وزن خشک برگ، وزن تر ریشه و بوته نشان داد. تجزیه رگرسیون وضرائب مسیر نشان داد که صفات وزن خشک برگ، وزن کل بوته گیاه، تعداد برگ، طول دمبرگ، طول ریشه، میزان نیتروژن بافتی و میزان فسفر بافتی به صورت معنی داری بر عملکرد گیاه تاثیر گذار است. با توجه به نتایج به نظر می رسد که سطح بهینه میزان مصرف کمپوست برای اسفناج در شرایط محیطی و خاکی به کار گرفته شده در این پژوهش، سطح 10 تن در هکتار باشد. همچنین با توجه به اثر متقابل دو نوع مایکوریزا با کمپوست و نتایج به دست آمده، مایکوریزای اینترا می تواند کارایی بیشتری در افزایش عملکرد و کیفیت اسفناج داشته باشد.

اسفناج- کمپوست - مایکوریزا- خاک شور و آهکی