قاسم ترابی - دانشجوی کارشناسی ارشد، استادیار، استاد و استادیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
محسن مهرور - دانشجوی کارشناسی ارشد، استادیار، استاد و استادیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسیمشهد
بهروز جعفرپور - دانشجوی کارشناسی ارشد، استادیار، استاد و استادیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسیمشهد
محمد زکی عقل - دانشجوی کارشناسی ارشد، استادیار، استاد و استادیار گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسیمشهد

ویروس زردی غربی چغندرقند (Beet western yellows virus-BWYV) عضو تیپ جنس Polerovirus از خانواده Luteoviridae می باشد که به عنوان یکی از مهم ترین ویروس های آلوده کننده چغندرقند شناخته شده است. به منظور بررسی و تعیین پراکنش ویروس زردی غربی چغندرقند (BWYV) طی تابستان و پاییز 1390-1389 تعداد 1145 نمونه از مزارع چغندرقند استان خراسان رضوی جمع آوری شد. نمونه برداری به دو صورت جمع آوری گیاهان دارای علائم زردی، ضخیم و شکننده شدنبرگ ها، کوتولگی برگ ها و سیاه شدن برگ ها، چروکیدگی و لکه های نکروتیک برگ ها و همچنین به روش تصادفی جهت تعیین پراکنش انجام شد. برای شناسایی اولیه و تعیین پراکنش از روش های سرولوژیک TAS-ELISA و DAS-ELISA استفاده شد که تعداد 200 نمونه آلوده تشخیص داده شد. بطور کلی متوسط میزان پراکنش این ویروس در استان خراسان رضوی برابر 17/56% بود. بیشترین درصد آلودگی در شهرستان چناران با 23/33% و کمترین میزان در شهرستان قوچان با 10/9% مشاهده شد. جهت شناسایی نهایی در جدایه های ایرانی شناسایی شده در این تحقیق، ژن سوم با اندازه ی تقریبی 609 جفت باز در آزمون RT-PCR تکثیر و از میان نمونه های آلوده هفت جدایه جهت تعیین توالی نوکلئوتیدی انتخاب شدند. ترادف های توالی یابی شده در پایگاه اطلاعاتی NCBI ثبت شده، با سایر ترادف های جهانی مقایسه شدند. نتایج همولوژی با استفاده از نرم افزار Dnaman version 7 مورد بررسی قرار گرفت که نتایج حاصله نشاندهنده بیشترین شباهت آنها با ایزوله ها ی چینی (HM804471, HM804472) بود. این شباهت در سطح نوکلئوتیدی 99/5% و در سطح آمینواسیدی 99/3% بود. همچنین نتایج به دست آمده از آنالیز فیلوژنتیکی ژن ORFIII با استفاده از نرم افزار MEGA5/2 و بکارگیری روش Neighbor Joining بیشترین درصد تشابه را با استرین های چینی تأیید نمود. همچنین توالی یابی این ژن استراتژی بیان ژن readthrough را ثابت کرد. هم ردیف سازی توالی آمینواسیدی ORFIV جدایه های ایرانی با سایر جدایه های موجود در بانک ژن، قابلیت انتقال تمامی جدایه های ایرانی را توسط شته ناقل تأیید کرد.