سارا بنی نعیمه - کارشناس ارشد اقلیم شناسی در برنامه ریزی محیطی
میثم مهری چروده - مهندس منابع طبیعی

خشکسالی را می توان به عنوان پدیده ای معرفی کرد که علاوه بر جای گذاشتن خسارات فراران، خطر وقوع آن نیز درکلیه نقاط جهان وجود داشته باشد. امکان جلوگیری از وقوع پدیده خشکسالی وجود ندارد اما می توان، با انجام اقداماتموثر از اثرات این پدیده کاست. با توجه به وجود کمبود آب در ایران، ضرورت مدلسازی خطر خشکسالیها با توجه به شرایطاقلیمی و محیطی کشور امری ضروری و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. با وجود تغییرات اقلیمی که از گذشته وجود داشتهاما بدلیل افزایش آگاهی و دانش بشری نسبت به محیط اطراف خود و بخصوص درزمینه تغییر اقلیم، بیشتر مورد توجه قرارگرفته است. بطوریکه تحقیقات مطالعات، آزمایش ها و مدلسازی های بسیاری برای آشکار نمودن تمام ابعاد گوناگون اینپدیده درتمامی نقاط جهان و ایران صورت گرفته و در آینده نیز انجام می گیرد. برای کاهش اثر این پدیده، مدیریت بحرانقبل از وقوع یکی از راهکارهایی است که می توان وضع نمود. در این تحقیق بر مبنای تغییرات پارامتر های میانگین سالانه ی بارندگی و درجه حرارت به ارزیابی شاخص خشکسالی z، و سری زمانی ARIMA به بررسی تغییر اقلیم و خشکسالی استان خوزستان پرداخته شد و به کمک مدل های رگرسیونی و نرم افزار های Arc AIG و SPSS به مدل سازی ریاضی این تغییرات اقدام گردید. نتایج حاکی از تغییرات معنی دار میزان بارندگی می باشد که دارای کاهشی نسبی در انتهای دوره ی مطالعاتی نسبت به ابتدای آن بوده است. همچنین با وجود تغییر نسبی در کمیت شاخص خشکسالی z طی دو دهه ی اخیر، تغییر ماهیت اقلیمی در منطقه صورت پذیرفته است.جهت دستیابی به اهداف نتایج حاصل از بررسی وضعیت های متفاوت رخداد خشکسالی و همچنین فراوانی زمانی حداکثر خشکسالی و ترسالی در استان خوزستان که با استفاده از آمار ایستگاه های مطالعاتی در یک بازه زمانی 37 ساله (1390-1353) محاسبه گردید، و در مقابل سال های آبی 87-1386 و 88-1387 به ترتیب با 14 و 7 مورد، بالاترین فراوانی وقوع حداکثر خشکسالی را شامل شده است. طبق بررسی های انجام شده و آمارهای موجود بر اساس این شاخص اگر میزان بارش را معیاری در جهت بررسی تغییرات آب وهوا در نظر بگیریم از سال 1353 تا 1390 با تغییرات متعددی مواجه بوده ایم که میانگین این تغییرات نشان دهنده این است که استفاده از شاخص z مشخص می گردد که کدام دوره ها حداقل یا حداکثر بارندگی را داشته اند، دوره هایی که شاخص z نها عدد منفی را نشان می دهد در معرض خشکسالی بوده و هر چه این عدد منفی بیشتر باشد خشکسالی شدت یافته و باید مدیریت بحران در آن دوره آماری اعمال گردد. میزان بارندگی در سالهای اخیر کاهش یافته و در نتیجه خشکسالی در دوره آماری 37 ساله (1390-1353) دارای سیر صعودی بوده است.

رخداد خشکسالی ، فراوانی زمانی ، حداکثر خشکسالی ، حداکثر ترسالی ، استان خوزستان