بیتا باقری - دانشگاه آزاد اسلامی
حمید ماجدی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

فضای معماری و فضای شهری معاصر غالبا تحت تاثیر نگرشهای مبتنی بر اصالت خرد راسیونالیسم 1 و اثباتی پوزیتیویسم 2عینیت یافته است. تصور بشر به منزله فاعل شناسا سوژه وجهان به منزله موضوع شناسایی )ابژه(، قرار دادن ابژه در مقابل سوژه و خرد در مقابل اسطوره، تحقیر گذشته، تنزل یافتن ارزشها، استانداردگرایی، ساده گرایی، اصالت دادن به خرد، عملکرد گرایی افراطی، بزرگی و سرعت به منزله کلید واژه های شهر ماشین، همگی تبلور رویکردهای یاد شده هستند و معماری و شهرسازی مدرن نیز بر پایه ی این اصول سر برآورده است. آنچه حاصل آمده،)بخصوص در غرب( غیر مکانها و فضاهایی تهی هستند، فضاهایی که گرچه به مدد بالاترین امکانات علمی و تکنولوژی موجودیت یافته، گویی هنوز در انتظار نفسی مسیحایی اند که در آنها بدمد. فضاهایی که برای عبور است ، نه مکث، برای سفر است، نه حضور، و برای جدایی، نه الفت و آشنایی. این رویکرد انسان را از تماس دست اول و ملموس اشیا و واقعیت ها محروم نموده و او را در دنیای انتزاعی و غیر واقعی و ساختگی به دام انداخته است. بحران معنی در فضاهای معماری و شهری و کاستی های رویکرد کمی در نیل به حس مکان و الفت با مکان از دلایل بازگشت به رویکرد کیفی و پدیدار شناسی بوده است. این اندیشه، نحوه نگرش فیلسوف ، معمارانی چون کریستیان نوبرگ شولتس 3به مقوله معماری و شهرسازی، آن را از بنیان متحول نموده است. بزرگترین هدف پدیدار شناسی بازگشت به ماهیت اشیا است که به معنی شناختی به دور از مفاهیم تجریدی و انتزاعی و روبرو شدن با واقعیت پدیده ها، باصادقانه ترین و خالصانه ترین صورت ممکن است. از آنجا که هدف اصلی این بحث، بررسی راهکارهای کاربردی و استفاده عملی از رویکرد پدیدار شناسی در حوزه تخصصی معماری و شهرسازی است، ضمن بررسی ادبیات و پیشینه ی موضوع در جهان، با شناسایی متدولوژی پدیدار شناسی مکان، ویژگیهایی چون عرصه درونی، عرصه بیرونی، مرز، محصوریت، قلمرو، مرکزیت و ... به منزله مهمترین عناصر فضایی مکان و از جنبه تاثیری که در فضای وجودی انسان می گذارند، می توان به علل بی خانمانی و بی مکانی انسان معاصر پی برد

پدیدار شناسی، روح مکان،ساختار مکان، پدیدار شناسی مکان