نازنین نوذری اسبمرز - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
محمد باقری - استادیار دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه زنجان، زنجان،ایران
فرزین حق پرست - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز،ایران

خانههای سنتی ایران همواره در تعاملی سازنده با طبیعت پیرامون خود بوده و ساکنان آن برای مدیریت مشکلات و رفع نیازهای خود از طبیعت بهره میبردند اما علیرغم نیازهای جسمی و روحی انسان امروز به برقراری تعامل با طبیعت، خانههای کنونی فاقد چنین ارتباطی هستند. رویکرد طراحی معماری بیونیک سعی در حذف فاصله میان انسان و طبیعت به روشهای گوناگون دارد اما روشهای عملکردگرایانه و سطحی در طراحی بناها بعلت عدم توجهبه سازگاری با زیست بوم و عدم تعلق به فرهنگ و سکونت ایرانی از مقبولیت چندانی برخوردار نبوده و پاسخگوی نیازهای استفادهکنندگان نمیباشد. این تحقیق، روش معماریبیونیک را بعنوان یک رویکرد معماری طبیعتگرا در تطابق با معماری بومی بررسی کرده و الگوهای طبیعت گرایانه خانههای سنتی از منظر شکل، سازه، عملکرد، اقلیم و پوستهبازخوانی میکند. نتایج تحقیق نشان میدهد که روش معماری بیونیک در الگوگیری از طبیعت تا حد زیادی انطباقپذیر با روش سنتی طراحی خانههای سنتی ایرانی است. در طراحی مسکنمعاصر به منظور همسوسازی روشهای نوین ساختوساز با طبیعت و سازگاری با زیستبوم وفرهنگ خانههای سنتی، میتوان از رهیافتهای معماری بیونیک مانند استفاده از مصالح و سازههای طبیعی و پیشرفته برای پاسخگویی به شرایط محیطی و موقعیتهای بحرانی، صرفهجویی در انرژی و بهرهگیری بیش از حد از منابع، الگوبرداری از عملکرد طبیعت جهت رفع نیازهای ساکنان و حفظ محیط زیست، استفاده نمود. مهمترین کیفیتهای انطباقپذیری خانههای سنتی ایرانی با رویکرد معماری بیونیک عبارتند از استفاده از هندسه و تناسبات طبیعی در معماری خانهها، استفاده از سازه و مصالح بومی در پوسته و ساختاربنا، طراحی اقلیمی خانهها برای صرفهجویی در مصرف انرژی، انعطاف پذیری در عملکرد خانهها شامل تغییرپذیری،تطبیق پذیری و تنوعپذیری که در تطابق با اهداف و روش الگوگیری معماری بیونیک هستند و بدین ترتیب می توان، به ایجاد پیوند معماری امروز با معماری اصیل گذشته امیدوار بود.

طبیعت، الگو، بیونیک، خانههای سنتی