سارا جلالی فر - دانشجوی کارشناسی ارشد، پردیس علوم و تحقیقات قزوین
فرزاد مافی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، دانشکده علوم انسانی، گروه باستانشناسی، ابهر، ایران
پگاه سلطانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، پردیس علوم و تحقیقات قزوین

در کیهان شناسی ادیان شرقی به ویژه اسلام، معماران، اشکال هندسی و ابعاد کیهانی را شرح نموده و آنها را در ساخت معماری های مقدس خود تجلی می دهند. از این رو یکی از ویژگی های هنرهای اسلامی، وجود نقش های هندسی در عناصر تزئینی به ویژه در مساجداسلامی می باشد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل نقوش هندسی و تزئینات خاص در مساجد اسلامی ایران است که در راستایاین فرضیه مطرح می گردد که نقوش و تزئینات به کار رفته در این بناها دارای مفاهیم خاص و نمادگرایانه هستند و صرفا عملکرد زیبایی شناسانه ندارند. اهمیت پژوهش حاضر به این دلیل است که شناخت هر یک از این نمادها، نسل های آتی را با هنر و فرهنگ پیشینیان خود آشنا خواهد کرد و برخی از این نقوش مورد توجه دیگر جوامع قرار گرفته و استفاده مکرر از آن ها موجب انتقال آن هنر به نسل هایبعد شده است. در این بررسی از روش توصیفی تحلیلی و روش تحقیق اسنادی بر اساس مطالعات کتابخانه ای در مورد معماری مساجد و همچنین مطالعات میدانی به صورت مشاهده استفاده شده است. برای دستیابی به نتایج دقیق تر، مسجد جامع قزوین به عنوان نمونه ی موردی بررسی شده است. لذا پژوهش در بنای مسجد جامع قزوین نشان می دهد که مهم ترین نقوش هندسی به کار رفته در تزیینات بنای آن به شمسه، دایره، مربع و چلیپا به ختم می شود که دارای بار معنایی و مفاهیم عرفانی نمادگرایانه می باشند

مفاهیم نمادین، تزئینات، نقوش هندسی، مساجد اسلامی، مسجد جامع قزوین