حمید خیرالدین - استادیار دانشکده کویرشناسی دانشگاه سمنان
خسرو قزوینیان - استادیار دانشگاه سمنان

توسعه اقتصادی عبارتست از رشد اقتصادی همراه با تغییرات بنیادین در اقتصاد و افزایش ظرفیت های تولیدی اعم از ظرفیت هایفیزیکی، انسانی و اجتماعی. در توسعه اقتصادی، رشد کمی تولید حاصل خواهد شد اما در کنار آن، نهادهای اجتماعی نیز متحول خواهندشد.البته توسعه اقتصادی با تغییرات بنیادین در اقتصاد کشور همراه است. تعدادی از این تغییرات عبارت اند از:افزایش سهم صنعت وکاهش سهم کشاورزی در تولید ملی،افزایش شمار شهرنشینان و کاهش جمعیت روستایی، افزایش ثروت و رفاه مردم جامعهوافزایشاشتغال. شاخص های توسعه اقتصادی یا سطح توسعهیافتگی شامل: شاخص درآمد سرانه ، که از تقسیم درآمد ملی یک کشور )تولیدناخالص داخلی( به جمعیت آن، درآمد سرانه به دست می آید. این شاخص ساده و قابل ارزیابی در کشورهای مختلف، معمولاً با سطحدرآمد سرانه کشورهای پیشرفته مقایسه می شود، شاخص برابری قدرت خرید ) PPP ( شاخص درآمد سرانه از قیمت های محلیکشورها محاسبه می گردد و سطح قیمت محصولات و خدمات در کشورهای مختلف جهان یکسان نیست. یکی از روش ها متداول برایمقایسه ساختار اقتصادی کشورهای مختلف، استفاده از شاخص برابری قدرت خرید است. در این روش، مجموعه ای از قیمت های حاکمدر یک کشور در نظر گرفته می شود و از آن برای ارزیابی قیمت تمام کالاهای تولید شده در سایر کشورها استفاده می شود.شاخصدرآمد پایدار ) GNA, SSI (، در این روش، هزینه های زیست محیطی که در جریان تولید و رشد اقتصادی ایجاد می گردد نیز درحساب های ملی منظور گردیده )چه به عنوان خسارت و چه به عنوان بهبود منابع و محیط زیست( و سپس میزان رشد و توسعه بدستمی آید.، شاخص توسعه انسانی ) HDI (، این شاخص در سال 1331 توسط سازمان ملل متحد معرفی گردید که براساس این شاخص هامحاسبه م یگردد: درآمد سرانه واقعی )براساس روش شاخص برابری خرید(، امید به زندگی )دربدو تولد( و دسترسی به آموزش )کهتابعی از نرخ باسوادی بزرگسالان و میانگین سال های به مدرس هرفتن افراد است(. حضور فعال زنان در عرصه اجتماعیهر چه حضورفعال زنان در عرصه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بیشتر باشد، جامعه توسعه یافته تر است. درجوامع توسعه نیافته، نیمی از جمعیت رازنان تشکیل م یدهند که اکثرا بیکارند و به این ترتیب نیروی انسانی در این کشورها به نصف کاهش یافته است.

شاخص توسعه، اقتصاد، رشد، هرم توسعه اقتصادی