افسون عسکری - دانشگاه بیرجند، دانشکده کشاورزی گروه زراعت و اصلاح نباتات
محمد ضابط - دانشگاه بیرجند، دانشکده کشاورزی گروه زراعت و اصلاح نباتات
علی شوروزدی - دانشگاه بیرجند، دانشکده کشاورزی گروه زراعت و اصلاح نباتات

منظور بررسی عملکرد و اجزای آن و تعیین مهمترین صفات موثر بر عملکرد، 12 ژنوتیپ مختلف کنجد تحت دو شرایط آبیاری نرمال و تنش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی هر کدام با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 92-91 موردارزیابی قرار گرفتند. و ژنوتیپ های مورد بررسی عبارت بودند از: بیرجند، داراب 1، داراب 14 ، دشتستان 5، دشتستان 2، صفی آباد، تربت جام، بندرعباس، یلووایت، لاین 2 و لاینTN234 صفات مورد اندازه گیری عبارت از تعداد کپسول در بوته، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، تعداد برگ، طول و عرض کپسول، وزن 20 کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در شرایط آبیاری نرمال صفات ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک اختلاف معنی داری را در سطح 1% با یکدیگر دارند. در شرایط تنش نیز بین صفات تعداد کپسول، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه اختلاف معنی داری در سطح 1% مشاهده شد. بررسی مقایسه میانگین ها نشان داد که در شرایط تنش ژنوتیپ داراب 14 دارای بالاترین عملکرد بودند. در هردو شرایط ژنوتیپ داراب 14 با توجه به صفات مهم زراعی وضعیت مناسبی را دارا بود . تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها را به ترتیب در دو وسه دسته در شرایط نرمال و تنش تقسیم بندی نمود. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای نشان داد که تنوع کافی در بین ژنوتیپ های مختلف وجود دارد و با توجه به صفات مطلوب می توان هیبرید های مناسب را تولید نمود

کنجد، تنش خشکی، عملکرد، اجزای عملکرد