مژگان غلامی ملکرودی - دانشجوی کارشناسی ارشد
قاسم کریم زاده - دانشیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
تهمینه لهراسبی - استادیار بخش بیوتکنولوژی گیاهی، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، تهران

در سراسر جهان حدود سه میلیارد نفر از کمبود ریزمغذیها رنج میبرند. از این نظر، آهن از مهمترین ریزمغذیها است و تقریباً دومیلیارد نفر مبتلا به کمبود آهن هستند. از آنجا که گندم نقش مهمی را در تأمین غذای بشر بر عهده دارد و منبع مهمی از مواد معدنیمحسوب میگردد، ارزیابی تنوع ژنتیکی گندم از نظر محتوای مواد معدنی و انتخاب ژنوتیپهای برتر با پتانسیل تولید مواد معدنی بیشتر، برای استفاده در برنامه های اصلاحی، یکی از راهکارهای مهم غنیسازی زیستی محسوب میگردد. از طرفی، گندم حاوی اسیدفیتیک است که به عنوان یک ضد مغذی محسوب میشود. میزان زیاد اسیدفیتیک، جذب آهن موجود در مواد غذایی مصرفی توسط انسان را کاهشمیدهد. بنابراین، جدای از بهبود غلظت ریزمغذیها در دانه، لازم است که اثر ضدمغذیها بر دسترسی زیستی آهن تعیین شود. در این مطالعه اثر بازدارندگی اسیدفیتیک بر جذب آهن به وسیله اندازهگیری مفادیرمولی اسیدفیتیک/آهن تعیین شد. نتایج نشان داد از میان 35 رقم گندم نان مورد مطالعه، دو رقم گاسپارد و خزر که بیشترین مقدار آهن و کمترین مقادیر اسیدفیتیک و مقادیر مولی اسیدفیتیک/آهن راداشتند، به منظور بهرهگیری از تفکیک متجاوز به عنوان والدین تلاقی مناسب میباشند. همچنین ارقام گاسپارد، خزر، هیرمند، اروند، شیرودی، آزادی و شیراز با کمترین مقادیر مولی اسیدفیتیک/آهن و بیشترین مقادیر آهن، به عنوان ارقام مطلوب با ارزش غذایی بالای آرد از نظر جذب آهن شناخته شدند

گندم نانTriticum aestivum L ، غنیسازی زیستی، آهن، کاهش شاخص مقادیر مولی اسیدفیتیک ، آهن، کیفیت آرد