منصوره قوام - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه کاشان

زه آب ممکن است ناشی از بارندگی ، ذوب برف ، آب آبیاری، جریانات سطحی و نشت زیر سطحی از اراضی مجاور ، سریز و طغیان رودخانه ها، نشت از کانال های آبیاری و صعود سطح ایستابی باشد. زهکشی خارج کردن آب و املاح اضافی از بستر و یا عمق خاک است. زهکشی تاریخچه ای سه هزار ساله دارد ولی شاید بتوان گفت از عمر زهکشی به شیوه امروزی حدود ۱۹۰ سال می گذرد. در بسیاری از نقاط دنیا راهکارهای مدیریتی برای حل مشکل زهکشی ارائه شده است، لیکن اغلب این راهکارها بر اساس روشهای مهندسی استوار است که از جمله می توان زهکشهای عمیق روباز، زهکشهای عمودی (پمپاژ آب زیرزمینی ) یا زهکشهای زیرزمینی را نام برد . این سیستم ها اصولاً نیاز به نگهداری و بهره برداری داشته و سرمایه اولیه برای احداث چنین زهکشهایی بسیار زیاد است . علاوه بر این، زه آب خروجی از این زهکشها غالباً شور و گاهی نیز آلوده بوده و تخلیه آنها به آبهای سطحی (رودخانه، دریاچه، تا لاب و امثالهم ) مشکلات زیست محیطی را بدنبال دارد. از روش های جایگزین سیستم های زهکشی سنتی، زهکشی زیستی می باشد. زهکشی زیستی عبارتست از زهکشی اراضی به کمک گیاهان مقاوم به شوری. در این روش، گیاهانی که به شدت به شوری مقاومند در مجاورت نوارهای زراعی کشت می شوند. این گیاهان به سبب تعرق، پتانسیل کمتری را در نیمرخ خاک منطقه ریشه خود و زیر آن بوجود می آورند و از این رو، زهاب زیرزمینی که پتانسیل بیشتری دارد به سمت نوار مذکور حرکت می کند و سطح آب در منطقه زراعی پایین می افتد. یکی از این گیاهان گز Tamarix gallica است که در ایران بیشتر در اراضی شوره زار و مناطق خشک و نیم خشک می روید و در آیه 16 سوره مبارکه سبأ هم از آن یاد شده است

زهکشی زیستی، شوری، گز Tamarix gallica