حمیدرضا متین فر - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان
فاطمه قدوسی فرد - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان

پس از شروع انقلاب صنعتی در اثر عواملی چون ازدیاد جمعیت، افزایش مصرف سوخت های فسیلی و تغییر کاربری اراضی، غلظت گاز کربنیک هوا افزایش یافته ، به طوری که میزان آن از ۲۸۸ ppm در سال ۱۸۵۰ به ۳۸۷ ppm در سال ۱۹۹۸ رسیده است( کانل ، 2003) و در حال حاضر همه ساله 32*1012 تن دی اکسیدکربن به واسطه فعالیت های بشری وارد جو می شود( دفتربودجه کنگره آمریکا 2007). بسیاری از اثرات محیطی ناشی از افزایش غلظت دی اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه ای به طور کامل مشخص نیست، ولی عمده ترین دلیل افزایش دمای کره زمین را می توان از این ناحیه دانست(سازمان زمین شناسی آمریکا 2003).افزایش بى رویه غلظت دی اکسید کربن در جو و به دنبال آن گرمایش زیست کره و تغییر اقلیم، مهم ترین بحران زیست محیطی قرن جارى تلقى مى شود. این افزایش به طور عمده ناشی از احتراق سوخت های فسیلی( 75 درصد) و تغییر کاربری اراضی (25 درصد) می باشد (کارگروه بین المللی تغییر اقلیم،2007). خطرات و پیامدهای ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه ای و به ویژه دی اکسیدکربن مورد تأکید و توجه مجامع بین المللی بوده است که از جمله این خطرات می توان به مواردی چون افزایش گرمای زمین، تشدید پدیده گلخانه ای، نابودی جنگل های استوایی، افزایش فعالیتهای میکروبیولوژی خاک، ذوب شدن یخهای قطبی و متعاقب آن بالا رفتن سطح آب دریاها اشاره کرد (بردسی و همکاران، 2000). به طوری که در سال1992 تقریباً تمامی کشورهای دنیا کنواکسیون تغییرات اقلیمی را با هدف کاهش و متعادل نمودن غلظت گازهای گلخانه ای امضا کردند. متعاقب آن نیز پروتکل کیوتو در سال 1997 با هدف دراز مدت محدود نمودن انتشار این گازها مورد توافق رسمی 55 کشور دنیا قرار گرفت( محمودی طالقانی و همکاران، 2007). اراضی کره زمین با متصاعد نمودن 34 درصد گازهای گلخانه ای، یک سوم گرمایش زمین را سبب شده اند این در حالی است که در دهه1990 ، این سهم 15% بود( لال، 2008، فائو، 2009). در نشست کپنهاک 2010 ، ایران نهمین کشور تولید کننده گاز گلخانه ای کربن در میان کشورهای جهان معرفی شد( پرویزی، 2010).افزایش غلظت دی اکسید کربن در جو زمین به عنوان اصلی ترین عامل تغییرات اقلیمی است که تغییر در اکوسیستم ها و در نتیجه کاهش تنوع زیستی از عواقب و خسارت ناشی از آن هستند. پور خباز(1381) اظهار می دارد، با ایجاد تغییر در دمای کره زمین، بسیاری از سامانه های کشاورزی و تمام اکوسیستم ها، دچار تغییر می شود و در نهایت موجب کاهش تنوع زیستی، افزایش وسعت کویرها و کاهش سطح جنگل ها خواهد شد. بنابراین جلوگیری از ورود و کاهش پیش از سطح آستانه تحمل آلایندگی دی اکسید کربن اتمسفری، امری ضروری به نظر می رسد.پالایش کربن با روشهای مصنوعی مانند فیلتر ، متضمن هزینه ای هنگفت است، به طوری که کشور امریکا این هزینه را حدود ۱۰۰ تا ۳۰۰ دلار برای هر تن کربن تخمین زده است( کانل، 2003) به منظور کاهش دی اکسید کربن اتمسفری و ایجاد تعادل در محتوای گازهای گلخانه ای،کربن می باید جذب و در فرم های گوناگون ترسیب شود .