قاسم اسدیان - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، ایران
علی اشرف جعفری - استاد پژوهش موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
حجیبه خدارحمی - کارشناس ارشد ا صلاح نباتات

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین عملکرد بذر و اجزاء عملکرد در گونه فستوکابلند، تعداد 36 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ه مدان در سال های 1378 و 1388 در شرایط آبی مورد ارزیابی قرار گرفتند و 10 صفت درصد پوشش، استقرار گیاه، تاریخ خوشه دهی، ارتفاع بوته، طول خوشه، عملکرد بیوماس، شاخص برداشت، تعداد ساقه، وزن هزار دانه و مقاومت به ریزش مورد مطالعه قرار گرفتند. ضریب همبستگی بین صفات محاسبه گردید و با استفاده از تجزیه به مؤلفه های ا صلی، متغرهای مؤثر در عملکرد و کیفیت علوفه شناسایی شدند در نهایت ژنوتیپ ها به روش تجزیه خوشه ای متد Ward گروه بندی شدند. ضرایب همبستگی بین عملکرد بذر با صفات عملکرد بیوماس، درصد پوشش و استقرار گیاه، شاخص برداشت، تعداد ساقه، وزن هزار دانه و شاخص مقاومت به ریزش همبستگی مثبت و معنی دار بود. بر مبنای تجزیه به مؤلفه های اصلی 3 مؤلفه اول، 74 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند. صفات استقرار گیاه عملکرد بذر، شاخص برداشت، تعداد ساقه، وزن هزار دانه و مقاومت به ریزش مهمترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند. در حالیکه، در مؤلفه دوم تاریخ خوشه دهی، ارتفاع بوته، طول خوشه، عملکرد بیوماس و شاخص برداشت و در مؤلفه سوم تاریخ خوشه دهی، طول خوشه، عملکرد بیوماس و شاخص برداشت از صفات مهم بودند. در تجزیه کلاستر، ژنوتیپ ها در 5 گروه متفاوت قرار گرفتند. ژنوتیپ های م وجود در کلاستر 1 دارای میانگین بیشترین برای صفات درصد پوشش، عملکرد بیوماس، استقرار گیاه، عملکرد بذر وزن هزار دانه و تعداد ساقه و زود رس بودند. ژنوتیپ های کلاستر 2 عملکرد بیوماس و وزن هزار دانه بیشتری داشتند. در کلاستر 3 ژنتیپ ها دیررس و شاخص برداشت بیشتری داشتند. در حالیکه در کلاستر 4 ژنوتیپ ها مقاوم به ریزش بودند و وزن هزار دانه بیشتری داشتند. در نهایت ژنوتیپ های کلاستر 5 دارای خوشه طویل، ارتفاع بیشتری بودند.

فستوکابلند، عملکرد علوفه، کیفیت علوفه، تجزیه به مؤلفه های اصلی، تجزیه کلاستر