محبوبه سربازی - کارشناس ارشد منابع طبیعی، عضو مرکز پژوهشی کاوش شرکت کاوش پی مشهد،
زهرا گوهری - کارشناس ارشد منابع طبیعی، دانش آموخته دانشگاه یزد،
عباسعلی قزل سوفلو - دکترای عمران آب (هیدرولیک)، استادیار دانشگاه آزاد مشهد،

سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) روش موثری برای مدیریت، نمایش و ویرایش داده های مکانی میباشد. با توجه به کاربرد روز افزون پارامترهای هیدرولوژیکی در تحلیلهای مربوط به حوضه های آبریز توسط سازمانهای مختلف،، تعیین دقیق این پارامترها دارای اهمیت زیادی میباشد. در این تحقیق با استفاده از ماژول Hydrology ، اقدام به تفکیک اتوماتیک حوضه آبریز رودخانه شاهجوب گردید. ورودیهای لازم در این ماژول شامل لایه نقطه ای خروجی حوضه، توپوگرافی، شبکه هیدروگرافی و آبراهه اصلی حوضه می باشد. مولفه های شبیه سازی شده توسط این ماژول نیز عبارتند از مدل رقومی ارتفاع (Dem) ،لایه اصلاحی مدل رقومی ارتفاع (DemFill) ، لایه جهت جریان (FlowDir) ، لایه جهت جریان تجمعی (FlowAcc) ، لایه نقطه خروجی حوضه (PourPoint) و لایه حوضه (WaterShed). سپس با طراحی و تعریف، مدلی با استفاده از ابزار ModelBuilder در نرم افزار ArcMap9.3 ، کلیه پارامترهای فیزیوگرافی، از جمله ضریب شکل، ضریب گراویلیوس، نسبت دایره ای، طول و عرض مستطیل معادل، زمان تمرکز به روشهای مختلف، و ..... محاسبه گردید. به منظور مقایسه و اطمینان از نتایج حاصله، حوضه رودخانه شاهجوب، بصورت دستی و طبق نظر کارشناسی و همچنین با استفاده از مدل طراحی شده تفکیک گردید و پارامترهای فیزیوگرافی محاسبه و مقایسه شد. نتایج حاکی از صحت بالای محاسبات می باشد. لذا با اطمینان می توان گفت، تکنولوژی GIS گزینه های مناسبی را برای مدیریت کارای حجم عظیم و پیچیده ای از اطلاعات و صرفه جوبی در زمان را فراهم می کند.

ا GIS Arc ، پارامترهای فیزیوگرافی، حوضه آبریز شاهجوب، ModelBuilder