مهدی عرفانیان - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
سحر بابایی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
زهرا قنبرلو - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

بارندگی یکی از متغیرهای اصلی در مطالعات مدیریت منابع آب و هیدرولوژی یک حوزه آبخیز بوده و مهمترین مولفه ورودی به سیستم های هیدرولوژیکی می باشد. بعلاوه، برآورد مقدار و توزیع مکانی بارندگی در یک حوزه آبخیز از اهمیت زیادی برخوردار است. بدلیل تعداد کم و پراکنش نامناسب ایستگاههای بارانسنجی در سطح کشور و عدم امکان تاسیس ایستگاههای بارانسنجی در مناطق صعب العبور و ارتفاعات، استفاده از داده های ماهواره ای در دهه اخیر بعنوان یک روش جایگزین و سریع مطرح شدهاست. در این تحقیق، میزان کارایی و دقت داده های بارش ماهواره TRMM و روشهای مختلف زمین آماری برای تهیه نقشه متوسط بارندگی سالانه حوزه آبخیز دریاچه ارومیه، مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. برای تهیه نقشه های رستری، از داده های بارندگی سالانه 76 ایستگاه بارانسنجی و داده های بارش ماهواره TRMM در یک دوره آماری مشترک 10 ساله (1381-1379) استفاده شد. از تعداد 66 ایستگاه بارانسنجی برای تهیه نقشه بارندگی متوسط سالانه و 10 ایستگاه بارانسنجی برای اعتبارسنجی نقشه درون یابی شده استفاده گردید. بهترین روش زمین آماری، روش کریجینگ ساده و مدل نیم تغییر نمای گوسین بدست آمد. برای صحت سنجی نقشه ها، از معیارهای آماری میانگین خطا (ME)، میانگین خطای مطلق (MAE)، جذر میانگین توان دوم خطا (RMSE) و درصد میانگین خطا (MPE) استفاده شد. نتایج نشان داد که نقشه رستری بدست آمده از داده های بارش ماهواره TRMM همبستگی بالایی با نقشه روش کریجینگ ساده داشته و از دقت و کارایی قابل قبول برای برآورد متوسط بارندگی سالانه حوزه آبخیز دریاچه ارومیه برخوردار میباشد.

بارندگی سالانه، TRMM ، کریجینگ، دریاچه ارومیه