محمدعلی شفیعا - دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران
محمد رحیمی مقدم - دانشجوی دکتری مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت ایران

آینده نگاری به معنای انتخاب آینده مطلوب از میان آینده های محتمل است. آینده های محتمل تصورات خبرگان هستند که به شهود تبدیل شده و در نهایت بصیرت یافته اند. لذا جهت انجام یک آینده نگاری فناوری موفق لازم است تا با استفاده از فنون شناختی، نقش ذهن و شهود را در فرآیند آینده نگاری لحاظ نمود. عوامل متنوعی در شکل گیری آینده یک فناوری تأثیر گذارند که شناسایی و درک ارتباطات میان آنها با به تصویر کشیدن خرد حاصل می شود. ذهن انسان به طور ذاتی بازنمایشگر دنیا بر قالب نقشه های شناختی است. از این رو ترسیم نقشه های شناختی فازی (FCM) و بهره مندی از فنون شناختی می تواند بعنوان یکی از ابزارهای مناسب به منظور ترسیم خرد موجود در ذهن خبرگان به هنگام شکل گیری شهود و بصیرت به کار گرفته شوند. هدف این مقاله، ارائه چارچوبی برای آینده نگاری فناوری با تمرکز بر نقش فنون شناختی در قالب شبکه ای از مفاهیم و استفاده از ابزار کارآمد FCM در این راستا است. چارچوب پیشنهادی تحقیق از سه مرحله پیش آینده نگاری، اصلی و پسا آینده نگاری تشکیل می شود. این چارچوب دارای چهار وجه اساسی شامل مراحل و گام های سلسله مراتبی، تمرکز بر تکامل شکل گیری ذهن خبرگان از داده و اطلاعات به سمت خردف ابزارها و نوع رویکرد به ذهن خبرگان (تصور و شهود)ف و بافتار و محتوای متغیرهای مورد بررسی بصورت سه دسته بافت داخلیف بافت خارجی و محدودیت ها است. از نقاط قوت کلیدی این چارچوب می توان به استفاده از FCM اشاره نمود که نقش متغیرها و توالی آنها در آینده مطولب یک فناوری را شفاف نمده و امکان برنامه ریزی متغیرهای کنترل پذیر برای دستیابی به آینده مطلوب را فراهم می آورد. اعتبارسنجی چارچوب پیشنهادی، با مقایسه این چارچوب با سایر چارچوب های مطالعه شده بر اساس عوامل کلیدی و دریافت نظرات خبرگان انجام شده است. چارچوب نتیجه شده در اینتحقیق، برای شناسایی آینده های مطلوب فناوری های صنعت ساختمان بعنوان یک مطالعه موردی، پیاده سازی شده و نتایج آن نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

آینده نگاری فناوری، چارچوب آینده نگاری، نقشه شناختی فازی (FCM)، شهود، خرد، فناوری های صنعت ساختمان