سید علی اندی - دانشگاه تهران پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج گروه علوم باغبانی
وحیده ناظری - دانشگاه تهران پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج گروه علوم باغبانی
جواد هادیان - دانشگاه تهران پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج گروه علوم باغبانی
ذبیح اله زمانی - دانشگاه تهران پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج گروه علوم باغبانی

در جستجو برای کشف مواد ضد میکروبی جدید که تجدید شونده و سازگار با محیط زیست باشند اثر اسانس دو زیرگونه از گیاه مرزنجوش شامل Origanum vulgare ssp. Viride و Origanum vulgare ssp. Vulgare بر رشد پاتوژن های بیماری زای گیاهی شامل 5 گونه قارچ Fusarium verticilloides، Magnoporthe salvini، Rhizoctonia solani، Scloretinia sclerotiorum و Aspergillus flavus و 5 گونه باکتری Xanthomonas citri، Agrobacterium tumefaciens، Erwinia amylovora، Pectobacterium carotovora و Pseudomonas syringae مورد بررسی قرار گرفت. ترکیبات شیمیایی اسانس ها به وسیله یک سیستم GC و GC/MS آنالیز شد. تیمول (29/9%) ، گاما - ترپینن (13/0%) و بتا- پینن (11/3%) به عنوان غالب ترین ترکیبات مربوط به زیرگونه ssp. viride و لینالیل استات (27/2%) ، گاما- ترپینن (16/5%) و 3-1 اکتانون (10/9%) به عنوان ترکیبات غالب زیرگونه دیگر شناسایی شدند. اثر اسانس ها در قالب طرح کاملا تصادفی و آزمایش فاکتوریل در سه غلظت و سه تکرار روی محیط های کشت PDA و NA انجام گردید. نتایج نشان داد که قارچ S. sclerotiorum با میانگین 90/24% مهار رشد حساس ترین و باکتری P.syringae با میانگین 12/81% مقاومترین گونه بوده است . همچنین مشخص شد که اسانس های ssp. viride و ssp.vulgare به ترتیب با 50/07 و 30/22 % بیشترین و کمترین مهار رشد پاتوژن های مورد مطالعه را نشان دادند که این برتری احتمالا به خاطر ترکیبات فنلی بیشتر ssp. vriride نسبت به زیرگونه دیگر است در غلظت 8 میکرولیتر بر تشتک پتری (قطر 9 سانتی متر)، اسانس زیرگونه های ذکر شده باعث 100 درصد مهار رشد برخی از پاتوژن های مورد مطالعه شده اند. با توجه به اثر میکروب کشی و خصوصا قارچ کشی قابل توجه اسانس گیاه بررسی شده و کم خطر بودن آنها برای انسان و محیط زیست به نظر میرسد اسانس های گیاهی احتمالا می توانند برای کنترل پاتوژن های بیماری زای گیاهی و یا حداقل به عنوان مدلی برای ساخت قارچ کش ها و حتی باکتری کش های جدید مورد استفاده قرار گیرند .

مرزنجوشف زیرگونه، اسانس، فعالیت ضد میکروبی ، پاتوژن های بیماری زای گیاهی