سارا غفوریان ورجوری - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی
سید ابوالقاسم محمدی - استاد زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تبریز ژنومیک و ژنتیک مولکولی مدیر قطب علمی اصلاح نباتات مولکولی
سعید اهری زاد - دانشگاه تبریز دانشکده کشاورزی گروه زراعت و اصلاح نباتات

با توجه به مصارف بالا و افزایش روزافزون استفاده از گیاهان دارویی تولید ارقام پرمحصول با مواد موثره بالا از چالش های اصلی اصلاح این گیاهان است. لازمه این کار اطلاع از سطح تنوع ژنتیکی و روابط ژنوتیپ ها می باشد در این پژوهش کارایی نشانگرهای REMAP در تعیین سطح تنوع ژنتیکی و روابط خویشاوندی 12 اکوتیپ بومی ایرانی و دو رقم از آلمان و ژاپن بررسی شد از ترکیب هفت آغازگر رتروترانسپوزونی مبتنی بر LTR های جو و شش آغازگر ISSR برای تجزیه REMAP استفاده گردید. در مجموع ترکیب 21 آغازگری منجر به تکثیر 939 نشانگر با درجه چند شکلی 96/48% شد. متوسط میزان اطلاعات چند شکلی (PIC) و شاخص نشانگر (MI) به رتیب برابر با 0/28 و 11/72 برآورد گردید که نشان دهنده کارایی بالای این نشانگرها بود. تجزیه خوشه ای بر اساس الگوریتم ها و ضرایب فاصله مختلف، ژنوتیپ ها را به 5 گروه منتسب کرد در این گروه بندی ژنوتیپ های مربوط به یک اکوتیپ اغلب در کنار هم قرار گرفتند در تجزیه به بردارهای اصلی دو بردار اصلی اول حدود 76/13% واریانس مولکولی کل بین ژنوتیپ ها را تبیین کردند پراکنش ژنوتیپ ها بر اساس دو بردار اصلی، گروه بندی حاصل از تجزیه خوشه ای را تایید کرد. تجزیه واریانس مولکولی نشان دهنده تنوع درون جمعیتی بالا در مقایسه با تنوع بین جمعینی بود و بیشترین تنوع ژنتیکی در اکوتیپ همدان-2 مشاهده شد. گروه بندی جمعیت ها بر اساس داده های REMAP و با استفاده از الگوریتم Neighbor-Joining و ضریب فاصله نی ، آنها را در سه گروه قرار داد که ارقام خارجی با هم گروه بندی شدند در کنار هم مطالعه شد. نتایج حاصل نشان دهنده کارایی بالای نشانگرهای مبتنی بر رتروترانسپوزون های جو در تعیین روابط ژنتیکی ژنوتیپ های بادرنجبویه بود.

بادرنجبویه، شاخص نشانگر، میزان اطلاعات چند شکلی، REMAP