لیلا طاهری آزاد - کارشناس ارشد محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس و عضو باشگاه پژوهشگران جوا
عباس اسماعیلی ساری - دانشیار گروه محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس
کامران رضایی - کارشناس ارشد گروه مطالعات منابع طبیعی مرکز تحقیقات بین المللی همزیس
ناهید شهسواری پور - کارشناس ارشد محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس و عضو باشگاه پژوهشگران جوا

آب به عنوان یک ماده طبیعی هم از نظر زیست محیطی و هم از نظر دوام، بقا و پایداری اکوسیستم ها دارای اهمیت فوق العاده بوده و منبعی غیر قابل جایگزین می باشد . آلودگی آب توسط ترکیبات آلی منجر به تلاش های تحقیقاتی بیشتر جهت برخورد با این مشکل شده است . هیدرو کربنهای آروماتیک چند حلقه ای ) ) PAHs گروهی از ترکیبات آلی محتوی دو یا تعداد بیشتری حلقه آروماتیک، مرکب از اتم های کربن و هیدروژن هستند . 16 ترکیب PAHs توسط آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا ) ) USEPA به عنوان سرطان زاهای احتمالی برای انسان لیست شده اند . این ترکیبات از جمله عوامل سرطان زا، موتاژن زا و آلاینده محیط زیست می باشند که به طور عمده بر اثر احتراق ناقص سوختهای فسیلی به وجود می آیند . با توجه به آثار این ترکیبات بر روی انسان انجام این مطالعه برای اولین بار در ایران ضروری به نظر می رسد . به منظور بررسی و اندازه گیری آلودگیهای PAHs در آبهای زیر زمینی، آب چاهها و چشمه ها 5) حلقه چاه و 5 چشمه ) در استان مازندران ( به صورت ماهانه ) در دو فصل تابستان و پاییز 1384 مورد ارزیابی قرار گرفت . پس از نمونه برداری، نمونه ها به آزمایشگاه منتقل و پس از آماده سازی توسط دستگاه GC مدل DANY 1000 آنالیز گردید . روش استخراج به کار رفته در این تحقیق، استخراج با فاز جامد ) SPE ) Solid-phase extraction می . باشد نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که درآبهای زیرزمینی چاه بیشترین غلظت مربوط به ترکیب بنزو ) ) b فلورانتن ) (1/33 ppb در تابستان و ترکیب بنزو ) ) a پایرن (0/27 ppb ) در پاییز می باشد . همچنین از میان ترکیبات آنالیز شده در آب چشمهها بیشترین غلظت مربوط به ترکیب بنزو ) ) k فلورانتن ) (0/129 ppb در تابستان و ترکیب بنزو ) ) k فلورانتن ) (0/278 ppb در مهرماه می باشد . نتایج همچنین بیانگر این مسئله است که میانگین غلظت ترک یب بنزو ) ) a پایرن در آّب چشمهها در طول دوره مورد مطالعه در مقایسه با استاندارد جهانی EPA ، از حد مجاز تعیین شده در آبهای شیرین برای حفظ سلامت انسان پایین تر می باشد اما در آب چاه ها میانگین غلظت ترک یب بنزو ) ) a پایرن ) (0/167 ppb بیشتر از حد استاندارد می باشد .

آلودگی شیمیایی، ترکیبات PAHs ، آب های زیرزمینی، استان مازندران