نادرقلی ابراهیمی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان مرکزی
علی اکبر داودی راد - کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان مرکزی
جمال قدوسی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری

خاک از مهمترین منابع طبیعی محسوب می گردد و ادامه حیات جوامع انسانی مستلزم وجود آب و خاک می باشد. از طرفی فرسایش خاک یک پدیده اجتناب ناپذیر می باشد که به صورت طبیعی و یا در اثر فعالیتهای انسانی به صورت تشدید شونده منجر به تخریب خاک می شود. در صورت یکه فعالیت های انسانی در بهره برداری از منابع خاک بر اساس شناسایی استعداد و قدرت تولیدی خاک باشد، فرسایش از حالت طبیعی خارج نخواهد شد. دراین مقاله که قسمتی از نتایج یک طرح تحقیقاتی می باشد، تاثیر بهره برداری از اراضی در فرسایش حوضه ابخیز قره کهریز شهرستان اراک مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. عرضه تحقیق با وسعیت بالغ بر 29385 هکتار در جنوب شهرستان اراک واقع گردیده است. بر اساس مطالعات انجام شده در این حوضه 11/2% اراضی منطقه به زراعت ابی و باغداری ، 30/1% به زراعت دیم در اراضی شیبدار و 55/3% را مراتع طبیعی و 3/4 % عاری از هر نوع پوشش گیاهی می باشد. در این مطالعه پس از تهیه نقشه بهره برداری از اراضی میزان فرسایش و رسوب در هر یک از انواع بهره برداری ها به وسیله مدل MPSIAC مشخص شده است. سپس به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته شد و نتایج نشان می دهد که میانگین فرسایش در هر هکتار از اراضی دیم 2/34 تن و در اراضی با کاربری مرتع 1/64 تن در هکتار در اراضی با کاربری زراعت آب و باغات 0/643 تن در هکتار می باشد. بطوریکه تفاوت میانگین فرسایش در کاربری مرتع و دیم معنی دار نمی باشد. اما تفاوت میانگین فرسایش در کاربری مرتع و زراعت ابی در سطح 90% معنی دار می باشد و در کاربری دیم و زراعت آبی در سطح اعتماد 95% تفاوت معنی دار می باشد. در بخش دیگری از این تحقیق نتایج دو مدل MUSLE , MPSIC در براورد رسوبدهی مورد مقایسه قرار گرفته که طبق ازمون صورت گرفته، نتایج نشان میدهد که بین مقادیر رسوبدهی برآورده شده طبق مدل MPSIAC (با میانگین 4/5 تن در هکتار) و همچنین مدل MUSLE (با میانگین 1/25 تن در هکتار) اختلاف معنی داری وجود دارد.