جواد قیاسوند - گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه، فیروزکوه، ایران،
مهلا ایلکا - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه، فیروزکوه، ایران

در جهت ایجاد محیطی پایدار و مناسب زندگی انسان، معماری کویری ایران به اصول و روش هایی دست یافته است که نه تنها تخریب و ضایعهای را بر محیط تحمیل نمی کند؛ بلکه فراتر از آن به عنوانعامل کمال بخشیدن به ماده نیز ایفای نقش می نماید. بررسی ویژگی های طراحی کالبدی معماریکویر روش و مصالح و های اجرایی، می نشان دهد که در طراحی معماری، علاوه براستفاده از پتانسیل هایمحیطی، از آلودگی و تخریب محیط زیست نیز جلوگیری به عمل آورده و مصداق بارزی از معماری پایدار است . شهرستان مهریز یکی از شهرهای کویری ایران در استان یزداست که به واسطه نزدیکی آن بهمظاهر قنات، درآن خانه باغ های زیبایی به وسیله معماران زبردست به وجود آمده است .اقامتگاه های تابستانی عموما در مسیر حرکت آب قنات احداث شده و بدین ترتیب دارای ویژگیهای متفاوتیشده که شرایط آسایش را برای استفاده کنندگان هم ازبعد روانی وهم ازبعد جسمانی فراهم میکند . معماران این دیار با زیرکی و ذکاوت، ترفندهایی خاص درآفرینش و خلق عناصر معماریگوناگون و درپاره موارد ای منحصر به فرد به کار گرفته اند تا موجبات آسایش و راحتی زندگی انسان کویری را فراهم آورند. این بناها که با گذشت زمان همچنان پابرجا هستند در، زمان خود بهبهترین نحو، پاسخگوی نیازهای محیطی، فرهنگی و اقتصادی ساکنان بوده و بنابراین اصول حاکم بر آنمی ها تواند مبین اصول معماری پایدار باشد.این مقاله در پی درک اصول و ارزش های تکرارپذیر حاکم بر معماریخانههای مهریز به عنوان یک معماری پایداراست واستخراج ویژگی های قابل تکرار آن در راستای دستیابی به اهداف معماری پایدار، از اهداف آن به شمار می رود .ارزش با فهم کاربردی بودن هایاستخراج شده این نوع از معماری پایدار، می توان به گونه ای از معماری دست یافت که همچون معماری گذشته به خوبی کار می کند و پاسخگوی نیازهای انسانی است . این روش ،پژوهش مبتنی ب مطالعاتکتابخانه ای و تحقیقات میدانی است و رویکردی توصیفی دارد . برای دستیابی به اهداف مورد نظر، تعدادی از خانه های سنتی مهریز که متعلق به اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی بودند، به دلیل وجود تشابه کالبدی از اینلحاظ حوضخانه ارزش انتخاب معماری پایدار در آن ها مورد بررسی قرار گرفت . این بررسی با در نظر گرفتن سه جنبه پایداری محیطی، پایداری فرهنگی و پایداری اقتصادی که سه جنبه اصلی معماریپایدارند صورت پذیرفت . درانته ای مقاله، اصولی که قابلیت تعمیم پذیری به معماری معاصر امروز را دارند، در دو قالب احکام اصلی و احکام فرعی بیان ارزش و به عنوان های تکرار پذیرمعماری سنتی مورد توجه قرار گرفتها ند.

معماری پایدار، ارزش های تکرارپذیر، طراحی محیطی، طراحی فرهنگی، طراحی اقتصادی