آناهیتا رشتیان - استادیار دانشگاه یزد
معصومه امیرخانی - استادیار

از جمله شاخه های گردشگری اکوتوریسم است . به معنای سفرهای مسوولانه وهدفمند به طبیعت است. حفظ تنوعزیستی، مشارکت در تامین رفاه اجتماعی از اهداف اکوتوریسم می باشد، آلودگی ، تخریب محیط و نابودی گونه های جانوری و گیاهی از اثرات منفی آن می باشد. یکی از مهم ترین و با ارزشترین منابع طبیعی تجدید شونده که بالغ بر 54% از سطحایران را در بر گرفته است مراتع میباشد. یکی از بهره برداری های فرعی از مراتع، استفاده از آن جهت اکوتوریسم است. منطقه مورد مطالعه منطقه حیران یکی از مناطق اکوتوریستی شمال غرب کشور بین استارا و اردبیل است که جاذبه های کم نظیر آن و حبات جذب گردشگران است. در بخش مرتعی گردنه حیران سه سایت با بهره برداری کم، متوسط و شدید که مورد توجه اکوتوریسم بود انتخاب گردید. بمنظور اندازه گیری غناف تنوع و یکنواختی گونه های گیاهی از 30 پلات 60x25 با توجه به تیپ گیاهی و یکنواختی پوشش درنظر گرفته شد که به طور تصادفی مستقر گردیدند، در هر پلات نوع گونه گیاهی، تعداد پایه های هر گونه،اندازه گیری گردید. به منظور تعیین تنوع و غنای گونه ای و تأثیر اکوتوریسم بر روی آن از شاخص غنا جک نیف و یکنواختی سیمنسون، اسمیت ویلسون و شاخص های تنوع سیمنسون، شانون- ونیز استفاده گردید. نتایج نشان می دهد که شاخص غنای جک نیف اختلاف معنی داری بین سه سایت مطالعاتی وجود دارد که بیترین غنا در مرتعی با متوسط میزان بهره برداری توریسم اتفاق افتاده است بر اساس شاخص تنوع گونه ای تنوع سیمپسون و شانون و نیز اختلاف معنی داری بین سه سایت مطالعاتی وجود دارد که منطقه با شدت بهره برداری بالا کاهش معنی داری در تنوع بر اساس هر دو شاخص داشته است اما شاخص های یکنواختی سیمنسون و اسمیت ویلسون اختلاف معنی داری بین سه سایت مطالعاتی نشان نداد و اکوتوریسم تغییری در آنها ایجاد ننموده است. برای حفظ اکوتوریسم پایداری و این اکوسیستم ها بایستی سازماندهی، برنامه ریزی درست، مد نظر باشد تا ضمن بهره برداری از این منابع کمترین خسارت به آنها وارد گردد.

غنا ، تنوع، یکنواختی ، اکوتوریسم ، گردنه حیران