ابوالفضل مشکینی - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس
علی رضایی مقدم - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس

در جهان بینی اسلامی، فرهنگ به معنای اخص آن مشتمل بر نظام اعتقادات، ارزشها، اخلاقیات ورفتارها بوده و منبعث از وحی و جهتدهنده و محتوابخش نظامها و بخشهای جامعه است. باورها واعتقادات و ارزشهای اسلامی، شاکله نهادها و سازمان جامعه اسلامی را ایجاد و در تار و پود اندیشهو تفکر و کردار و رفتار فردی و اجتماعی فرد مسلمان تنیده شده است. چنین یکپارچگی و در همتنیدگی کل نمای اعتقادات و باورها، ارزشها و رفتارها، دین اسلام را به یک فرهنگ (فرهنگاسلامی) مبدل ساخته است . فرهنگ اسلامی در هر جامعه و کشوری با حفظ ماهیت و اصالت الهی وجهان شمول خویش، شکل و صورتی متناسب با مقتضیات جغرافیایی، تاریخی، زبانی و... به خود می-گیرد. فرهنگ ایرانی اسلامی همان فرهنگ متعالی اسلامی است که در روح و کالبد فرهنگ ایرانزمین دمیده شده و متناسب با تاریخ، جغرافیا، مذهب، زبان و... در طی 14 قرن گذشته توسعه و تکاملیافته است. با ظهور انقلاب اسلامی در ایران که صفت اسلامی ویژگی فرهنگی آن را برجستهمی ساخت، این امید که بتوان مجتمعی را بر مبنای اصول و ارزشها و تفکر اسلامی بنیان نهاد، افزایشیافت. این اصول و ارزشها از تعالیم اسلامی استخراج شده و در بردارنده عوامل مهم فرهنگ ملی کهبا آنها در تضاد و تناقض نباشند نیز هستند. به منظور متجلی ساختن ارزشهای اسلامی در کالبد شهر،شناسایی ارزشهایی که میتوانند و باید با تظاهر در مجتمعی اسلامی هویت آن را نمایش دهندضرورت تام دارد.براین اساس این پژوهش، به منظور متجلی ساختن ارزشهای اسلامی در کالبد شهر، به شناسایی ارزشهایی میپردازد که بتوانند با تظاهر در مجتمعی اسلامی هویت آن را نمایش دهند؛ در این مقاله به معرفی اساسیترین آنها شامل؛ مسجدمحوری، درونگرایی، محله محوری و طبیعتگرایی پرداخته شده است.نتایج کار بیانگر آن است علی رغم وجود اصول و ارزشهای تأثیرگذار که می توانددر ساخت محیط، خود را نمایان سازد، پیاده نمودن این اصول و ارزشها نیازمند یک کار فرهنگیدرازمدت می باشد تا استحاله حاکم بر شهرها و شهرسازی را منطبق با این اصول رهنمایی کند. برایناساس میتوان گفت که وجود چشم اندازهای مشخص و روشن بر پایه اصول و ارزش ها، ایجادظرفیت نهادی، سطح اختیارات و تصمیم گیری، یکپارچگی نهادها و یکپارچگی سیاستی عواملی هستندکه در فرهنگسازی اصول و ارزشهای شهرسازی ایرانی اسلامی می توانند تأثیرگذار باشند.

جهان بینی اسلامی، فرهنگ،انقلاب اسلامی، اصول و ارزش های اسلامی